از سیل نترسیم؛ سازه های آبی شوشتر را ما ساخته ایم!/وقتی دنیا ذخیره آب باران را جدی گرفته
گروه جامعه؛ نعیمه جاویدی: «مونسون» یک واژه انگلیسی به نظر می‌رسد اما وجود این واژه در ادبیات آب و هواشناسی جهان به مهارت دریانوردان عرب و واژه‌های عربی بر می‌گردد که از قهارترین‌ها در حرفه خود بوده‌اند. دریانوردانی که به تجربه آموختند، اقیانوس هند دو مقطع از سال می‌تواند منشأ ناآرامی‌های جوی باشد.
این دو، زمانی رخ می‌دهد که اختلاف دمای بین سطح وسیع خشکیِ همسایه با اقیانوس با این کرانه آبی بزرگ، بسیار باشد. این حالت باعث تشکیل توده‌های هوایی پرفشار و پرقدرت می‌شود که عموماً به بارش‌های سیل آسا منتهی می‌گردد. زمستان‌ها این حالت توفانی روی اقیانوس مستقر است. تابستان از ماه تیر تا شهریور به خصوص، مردادماه این جبهه هوای مرطوب، وارد خشکی می‌شود. طی فعل و انفعالی در جو و در برخورد با خشکی و دمای بالای هوای حاکم بر خشکی به توده‌های بزرگ ابرهای بارش زا تبدیل و پدیده مونسون؛ بارندگی‌های سیل آسای موسمی رقم می‌خورد. کشورهای مختلفی برای جمع آوری آب باران به خصوص این بارندگی‌های پر آب برنامه دارند، ما کجا ایستاده‌ایم و چه می‌کنیم؟ در این گزارش که تحقیقی بر ابعاد مختلف همین موضوع است، بررسی می‌کنیم.
امنیت غذایی هند در گروی مونسون
مونسون بخشی از ساختار طبیعت است اما هر از گاهی به دلایل مختلف پرقدرت وارد می‌شود و در صورت آمادگی نداشتن کشورها یا مسائل مؤثر دیگر، با تخریب و سیلاب همراه می‌شود. حجم آب بارشی در مونسون تابستانه چنان بالاست که شبه قاره هند برای تأمین آب کشاورزی به شدت روی آن حساب می‌کند.
مقاطعی که این بارش‌ها قوی نباشد، شبه قاره برای تأمین امنیت غذایی با مشکل روبرو می‌شود و خروج ارزی هنگفتی برای واردات موادغذایی تجربه می‌کند. بحران شدید آب شرب در هندوستان مسئله جدیدی نیست. این کشور پرجمعیت دنیا یک ششم از جمعیت جهان را در خود جای داده است اما فقط به ۴درصد از آب شیرین جهان دسترسی دارد. در این کشور سالانه برخی افراد به دلیل دسترسی نداشتن به آب شرب سالم و بهداشتی، جان خود را از دست می‌دهند.به همین دلایل، هندوستان تمهیدات جدی و جدیدی برای مدیریت آب‌های سطحی و زیرزمینی طی چند دهه گذشته داشته و گام‌های جدی از سال ۲۰۰۶ به بعد برداشته است. یکی از مهمترین قوانین که سفت و سخت هم اجرا می‌شود، نظارت بر برداشت آب از چاه و حفرچاه آب است. «گجرات»، از جمله مناطقی است که با ذخیره سازی آب باران، محدود شدن حفر چاه و برداشت آب‌های زیرزمینی همچنین اجرای شیوه‌های نوین آبیاری و کشاورزی توانسته موفقیت قابل توجهی در این زمینه کسب کند.
آب باران را بگیر و نگه دار!
هندی‌ها اخیراً یک شعار مهم و البته برنامه محور در حوزه محیط زیست دارند با این عنوان که «باران را بگیر و نگه دار!» هندوستان علاوه بر طرح‌های نظارتی و جدید، توجه خوبی به احیای سنت‌ها، شیوه‌های قدیمی آبا و اجدادی در مهار سیل و جمع آوری آب باران دارند. در هندوستان صدها سال قبل، گودال‌های عمیق و عظیمی برای جمع شدن آب باران ایجاد شده بود که حالت پلکانی داشتند. این گودآبه ها در شهرها، بسیار بزرگ و پر پله بودند. در روستاهای کوچک اما ساده و کم عمق. شهروندان برای تأمین آب مورد نیاز دام، شرب و کشاورزی از این آب بهره مند می‌شدند. تا دو، سه دهه اخیر این مخازن به استخر نوجوانان و جاذبه گردشگری تبدیل شده بود حالا اما با پایین آمدن بارش سالانه، هند به فکر مرمت و توسعه این مخازن طبیعی افتاده است.
علاوه بر این طرح‌هایی مانند بیابان زدایی را مناطق بیابانی خود با کاشت گیاهان مناسب خشکی، مثمر و البته کمتر نیازمند به آب و شوری پسند انجام داده. توسعه حوزه آبخیز و جنگل کاری فشرده، روی آوردن به صنعت گردشگری و تقویت آن در قالب گردشگری دوستدار محیط زیست و فرهنگی همچنین تأمین منبع درآمد از دیگر راهکارهای هند است.
طبیعت، تصرف را بر نمی‌تابد!
مونسون یک پدیده جدید اقلیمی نیست. سالیان درازی است که وجود دارد و بشر آموخته خود را با آن سازگار کند. حالا اما چند دهه‌ای است بشر با ورود به حریم رودخانه‌ها، ساخت و ساز در جنگل و تخریب طبیعت، خشم آن را برانگیخته است. اگر موقتاً مسیر رود و جویباری خشک شده، ساخت و ساز کرده و مسیر جاری شدن آب را تغییر داده است. به بهانه توسعه گردشگری در حریم و حتی روی رودخانه‌ها ساخت و ساز داشته، زمین‌های وسیع کشاورزی را با تغییر کاربری به زمین‌های کشاورزی و مسکونی تبدیل کرده.
دشت و جنگل‌ها را با طمع برای شهرک سازی ویلایی و توسعه مراتع کشاورزی به نابودی کشانده است. نتایج قطعی مشخص نیست اما گمانه‌های اولیه حاکی از این است که بیشترین تخریب سیل‌های اخیر مونسون مردادماهی ۱۴۰۱ کشور متأثر از همین موارد باشد.
سیل در سیستان، آبادی در پاکستان؟!
ایران روی کمربند گرم و خشک قرار دارد و طی چند سال گذشته به دنبال گرم شدن زمین و البته تخریب‌های محیط زیستی که به مرور رخ داده است، در زمینه تأمین آب با مشکلاتی روبرو شده. کارشناسان ناسا و آب و هواشناسی کشورهای مختلف، چند سالی است به دنبال بزرگتر شدن سوراخ لایه اوزون، افزایش گازهای گلخانه‌ای، بیابان زایی و جنگل زدایی هشدارهای لازم در زمینه پدیده گرم شدن زمین و عواقب تلخ ناشی از آن را اعلام کرده‌اند. حالا آنها اشتراک نظر دارند، هرچه زمین گرمتر، پدیده مونسون هم قوی‌تر. با این حال کشورهایی مانند هندوستان و پاکستان بخش قابل توجهی از آب لازم برای کشت پاییزه خود را با مهار همین آب‌های سطحی ناشی از بارندگی‌های مونسونی تأمین می‌کنند. اگر ما برنامه و آمادگی لازم را نداشته باشیم، می‌توان گفت سیل مونسون برای سیستان خواهد بود و آبادی‌اش برای پاکستان یا هندوستان!
طبق آماری که سازمان ملل متحد، ۱۴ فروردین۱۴۰۱ منتشر کرد هند، آمریکا، چین، پاکستان و ایران، مکزیک، عربستان سعودی، روسیه و فرانسه طی سالهای ۱۹۵۰ تا ۲۰۲۰ میلادی، بیشترین برداشت از منابع زیرزمینی آب را داشته‌اند. کشورمان پنجمین کشور پر برداشت آب از این منابع است. کشورهایی که منابع آب زیرزمینی را بی رویه برداشت می‌کنند به مرور زمان با سستی خاک، فرونشست زمین و مشکلات زیست محیطی مختلف روبرو می‌شوند.
بارندگی یک سوم، تبخیر آب سه برابر!
میانگین بارندگی سالانه ما یک سوم متوسط جهانی است که میانگین ضریب تبخیر آب‌های سطحی هم سه برابر متوسط جهانی. ایران جغرافیای خشک و نیمه خشک دارد. از وسعت موجود آن ۸۵ درصد جزو مناطق گرم و خشک است و ۱۵ درصد دارای پوشش گیاهی مناسب. اضافه باید کرد که جنگل زدایی غیرقانونی، کاهش چشمگیر بارندگی سالانه و جنگل سوزی های اخیر به گرم و خشک تر شدن کشور دامن می زند.
از نقدهایی که در زمینه عدم مدیریت صحیح منابع آبی می‌توان وارد دانست، هدررفت میزان قابل توجه آب در زمینه‌های مختلف مصرف بویژه کشاورزی است. همچنین نظارت ناکافی برای کشت و ذرع هدفمند و مناسب اقلیم از مواردی است که به منابع آبی کشور فشار وارد می‌کند و ضربه می زند. برای مثال، هندوانه که از محصولات آب بَر در کشاورزی به شمار می‌رود به طرز بی رویه‌ای در کشور کشت می‌شود. در کشورهایی مانند کشور ما این اقلام عموماً وارد می‌شوند یا کشت آن به میزان بسیار محدود و صرفاً برای پاسخگویی به نیاز داخل است. در صورتی که در ایران، سالانه چندین هزار تن هندوانه کشت و با بهایی اندک به کشورهای دیگر صادر می‌شود. این به نحوی، صادرات غیرمستقیم آب است در حالیکه کشورمان با کم آبی جدی روبروست. از دیگر نکاتی که در ایران به هدررفت منابع آبی، دامن می زند جانمایی صنایع به اصطلاح آب بَر یعنی پر مصرف آب در مناطق خشک و دور از منابع آبی همچون آب‌های خاکستری، دریا و آب‌های غیرقابل شربِ قابل بازچرخانی است. در بسیاری از کشورها صنایعی مانند فولاد که مصرف آب قابل توجهی دارد با استفاده از تکنولوژی از پساب‌ها، آب‌های مناسب استفاده در صنعت و آب دریا استفاده می کنند. همچنین در مناطق نزدیک به این منابع آبی دایر می‌شوند و فعالیت می‌کنند.
هرچه زمین گرمتر؛ مونسون قوی تر!
شاید برای برخی این پرسش پیش بیاید که اگر مونسون یک پدیده جوی سالانه است و بسیاری مواقع بی خطر یا کم خطر، چرا این بار سیل آسا و مخرب بود؟ می‌توان امیدوار بود که مونسون های بعدی یعنی در تابستان‌های بعد، رام و آرامتر باشند؟ پاسخ به این سئوال سخت نیست.
تحقیقات و تجربه آب و هواشناسی ثابت کرده که هرچه جریان هوای مرطوب از سمت هند و پاکستان قوی‌تر باشد در واقع میزان گرما در این کشورها و تبخیر آب بالا برود، مونسون قوی‌تر می‌شوند و هشدارهای آب و هواشناسی، جدی‌تر. یعنی باران با شدت و قدرت بیشتر و در زمان کمتر می‌بارد. پر شدن رودخانه‌ها و مسدود شدن مسیرهای جریان آب و از طرفی ضعیف شدن پوشش گیاهی که می توانند در مسیر بارندگی مقاومت و حجم آب را مهار و پخش کنند، تخریب سیل را بیشتر می کند. پوشش گیاهی به میزان قابل توجهی در کاهش دمای منطقه مؤثر است. گیاهان به خصوص درختان تنومند و جنگلی به شدت جاذب رطوبت هستند. همین موضوع بخش قابل توجهی از رطوبت مونسونی را مهار و به دست طبیعت، مدیریت می‌کند. هند و پاکستان، ترکیه و دیگر کشورهای همسایه طرح‌های توسعه فضای سبز را با همین رویکرد انجام می دهند.
چرا بیشتر بارش ها عصر است؟
طبق نظر کارشناسان آب و هواشناسی، رطوبت شرجی برخاسته از اقیانوس در مواجهه با گرمای زیاد، جبهه‌های ابر پرباران تشکیل می‌دهد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که دو سطح و سیع آب و خشکی در کنار هم باشند. گرما در اقیانوس به بخار آب تبدیل می‌شود و در خشکی جذب زمین و بخشی از آن به دلیل سبک بودن بالا می‌رود. طبق اصول هواشناسی باید توده‌ای هوا جایگزین توده دیگر شود. در نتیجه رطوبت اقیانوس جای آن را می‌گیرد و در برخورد با گرما در لایه‌های بالای جوی به ابرهای بارش زا تبدیل می‌شود که به آن آزاد شدن «گرمای نهان» یا «توفان تندری» هم گفته می‌شود. از آنجا که میزان تبخیر آب و گرمای هوا در روز بیشتر است و این فرآیند قاعدتاً کمی زمان بر است، صبح‌ها معمولاً خبری از بارش نیست و بعدازظهر و شب، بارش، توفان و رعد و برق آغاز می‌شود. برخی کشورها با همین بررسی های جزئی توانسته اند، برای ذخیره و هدایت آب باران یا تخلیه اضطراری سرعت عمل بیشتر را در دست بگیرند.
مونسون همیشه وحشتناک نیست
مونسون برخلاف هول و هراسی که اخیراً راه انداخته، سالهاست که ابعاد دیگری هم دارد. بادهای مونسون، طراوات قابل توجهی دارند. بسیاری از کشورهای حاشیه اقیانوس از این موضوع برای جذب و افزایش گردشگر تابستانه استفاده می‌کنند. در کشور ما هم برای اهل سفر، همه ساله جشنواره مونسون چابهار نامی آشناست. وزش بادهای موسمی مونسونی، لطافت خاصی به هوای چابهار، کنارک، نیکشهر و سرباز می‌دهد. بارش‌های رگباری اما سبک در مدت کوتاه خنکای مطبوعی به هوا می‌بخشد. این هوای مطبوع در تابستان برای گردشگران مناطق هزار و یک جاذبه اما گرم جنوب شرق کشور، خود جاذبه‌ای است دلپذیر. خنکای هوا، رونق گردشگری، برپایی جشنواره‌های فروش و تخفیف‌های مناسب، جشنواره آشپزی، فرنگی و آیینی هرسال از برکات مونسون ملایم برای مناطق مرکزی، گرم و مشرف به خشکی و دریای جنوب شرقی کشور است.
مونسون را در فیلم هندی دیده ایم
تجربه بومیان هند، پاکستان و ایران، حکایت از این دارد که هر وقت مونسون ملایم اما پر بارش بوده، بارش پاییزی هم به تأخیر نمی‌افتد و می‌توان روی منابع آبی حاصل از بارندگی و کشت دیم برای مصارف غذایی و کشت علوفه دامی حساب باز کرد. در ایران مونسون معمولاً برای شهروندان سیستان و بلوچستان همزمان با وزش بادهای ۱۲۰ روزه سیستان آغاز می‌شود. بارش‌های گهگاهی تابستانه برای شهروندان این مناطق عادی است و از وزش بادهایی شبیه نسیم دریایی، بزرگ‌ترها طبق تجربه می‌توانند حدس بزنند این بارش‌ها شدید خواهد بود یا ملایم؟ اگر بخواهیم مونسون هندی که سوغات اقیانوس هند است را تصور کنیم و بدانیم چهره آن در کشور ۷۲ ملت چگونه است؟ نیازی به سفر یا دانلود ویدئوهای مستند نیست. در بسیاری از فیلم‌های هندی و بالیوود، در سکانس‌هایی احتمالاً مردم دنیا صحنه‌هایی را دیده‌اند که عصر یک روز تابستانی ناگهان باران تندی می‌بارد و بازیگران فیلم، سراپاخیس می‌شوند. این همان مونسون هندی است که تا سالها قبل چهره آن را فقط در فیلم‌ها می‌دیدیم و حالا دو، سه سال است که مرکز و جنوب ایران و اکنون، فراگیرتر؛ کل کشور با این پدیده نمناک سیل آسا آشنا شده است.
مونسون را ما خطرناک تر می کنیم
اما چگونه می‌توان مونسون را در کشور مهار کرد و به استخدام گرفت برای تقویت اکوسیستم و طبیعت ایران؟ حتماً این روزها اخباری مبنی بر افزایش حجم آب در رودها، تالاب‌ها و سدهای کشور به دنبال بارندگی‌های اخیر شنیده‌ایم. با این حال بخش قابل توجهی از این آب در جنوب کشور به دنبال سیل و طغیان به حوزه آبریز کشورهای همسایه شرقی و البته خلیج فارس اضافه شده است. در مرکز و دیگر شهرهای کشور هم این آب‌ها در قالب انحراف از مسیر اصلی جریان آب و ورود به خشکی، پرت می‌شود. دانسته‌های محکم محیط زیستی حاکی از این است که از بین رفتن پوشش گیاهی، منافذ خاک را می‌بندد. آب در بافت سفت و رویی خاک نفوذ پیدا نمی‌کند در نتیجه پیش از جذب به روان آب و با افزایش میزان بارش به جریان سیل آسا و طغیان گر پر گل و لای تبدیل می‌شود. ما با رفتارهای محیط زیستی غلط، مساحت رودخانه را اشغال کرده‌ایم و راه آب را بسته‌ایم. برخی رودخانه‌های محلی با کج سلیقگی سیمان پوش و تبدیل به کانال‌های آب شده‌اند. این موضوع نه تنها به تبخیر آب منتهی می‌شود که جذب آب از طریق کف رودخانه و هدایت صحیح آن را تحت الشعاع قرار می‌دهد. چرای بی رویه دام و از بین رفتن بی حساب و کتاب مراتع، خاک را خشک و جذب سطحی آب را کاهش می‌دهد. زمین خشک اگرچه جذب آب ندارد اما به مرور زمان به دلیل افزایش خشکی، شکننده می‌شود و به همین دلیل است که با فرونشست زمین روبرو می‌شویم. این موارد مونسون را مخرب می کند.
آب باران، بام خانه و فکر بکر
در فهرست کشورهایی که برای جمع آوری آب باران و روان آب‌ها به عنوان سرمایه‌های آبی جاری و حفظ کننده منابع زیرزمینی آب، اقدام کرده‌اند باید به کشورهای دیگری هم اشاره کرد. استرالیا که قاره‌ای گرم و خشک و معروف به بیابانی‌ترین سرزمین‌های جهان است، ساز و کاری مانند تالاب‌های سطحی مصنوعی برای جمع آوری آب باران، رونق دارد. سطحی وسیع گود و عایق می‌شود و توسط تنظیم شیب و سازه‌های لوله‌ای شکل آب باران، مراحل جمع آوری و ذخیره سازی را پشت سر می‌گذارد. در کره جنوبی، آلمان و انگلستان و البته آمریکای جنوبی جمع آوری آب باران از طریق بام خانه و هدایت آن توسط مسیر عایق و لوله کشی به سمت مخازنی که گوشه حیاط یا در قسمتی از انباری یا زیرزمین خانه تعبیه، فرستاده می‌شود. از جایی که این کشورها کم آب نیستند اما هزینه آب تصفیه شده در آنها پایین نیست یا زمستان برای گرم کردن خانه‌ها هزینه سوخت و انرژی بالا نیاز است، با سازه‌های کوچک و کاربردی و آب گردانی بخشی از این منابع آبی برای مصارفی مثل پرورش گیاهان، شستشو و گرمایش و سرمایش بخش‌های مشخصی از خانه، استفاده می‌شود. نکته مهم در این زمینه این است که سازه‌های جمع آوری آب به نحوی هستند که آب به گنداب تبدیل نشود و از طرفی انتقال آن برای مصارف موردنظر، ارزان و آسان باشد. این خدمتی است که با تجهیزاتی که نیروی خلاق و مولد این کشورها انجام دادند، امکان پذیر شده.
ژاپن پر آب و ذخیره آب باران!
پرچم کشور ژاپن یک زمینه سفید و یک دایره سرخ است که سرزمین آب و آفتاب بودنش را تداعی کند. سرزمین مشرف به اقیانوس که توسط آب در آغوش کشیده شده است هم اما برای مدیریت آب باران برنامه ریزی خوب و کامل دارد. بد نیست بدانیم بزرگترین سازه ذخیره سازی آب باران و روان آب‌ها در جهان مربوط به همین کشور است که مشکل کم آبی ندارد اما معتقد است هزینه استفاده از آب باران بسیار و به مراتب کمتر از هزینه شیرین سازی آب دریاست و این تمهید را از حالا برای روزهای سخت مثل جنگ، سیل، زلزله و اتفاقات ناخوشایندی که ممکن است به آلودگی آب‌های سطحی منتهی بشود، اندیشیده.
این دوراندیشی در قالب یک سازه حیرت انگیز بزرگ زیرزمینی متکی به ستون‌های عظیم و محکم ۵۰۰ تنی، چهره خودش را نشان می‌دهد. مخازن غول پیکری که کمک می‌کند ژاپن به جای هدایت آب باران به سمت دریا، آن را حفظ و برای مصارف گوناگون و تقویت سفره زیرزمینی آبش بکار بگیرد. این آب انبار مدرن و بزرگ، عظیم‌ترین سازه زیرزمینی جمع آوری آب‌های سطحی است.
از سازه نادر و آبی شوشتر تا قنات
ایرانیان همیشه حرمت آب را به خوبی می‌دانستند. اگر امروز این کشور به دست ما رسیده است، حاصل این تفکر بوده که نیاکان ما سعی کردند، زبان طبیعت را بیاموزند و خودشان را با آن سازگار کنند. در ایران باستان آب انبار، بادگیر، منار، گنبد، تاریکخانه، قنات و… صرفاٌ سازه‌هایی ذوقی و هنری نبوده بلکه در خدمت کاربرد و مفید بودن برای مردم بوده است. خدمت و خلاقیتی که در آرایش معماری و ذوق هنری، نام ایران را آوازه کرد. قنات‌ها در ایران یکی از این بناها بودند. روزگاری که ساخت سدها و حفر چاه‌ها به شکل و افراط امروزی مرسوم نبود، قنات‌ها با ساز و کار کاملاً طبیعی و ارگانیک و البته هوشمندانه کار ذخیره سازی زیرزمینی آب، تصفیه آن و پیشگیری از تبخیر آب و البته جریان داشتن آب برای پیشگیری از تبخیرش و هدررفت آن را برعهده داشتند. قنات‌هایی که متاسفانه یکی بعد دیگری خشک شدند اما به دنبال کاهش بارندگی‌های اخیر، خوشبختانه بعضی از آنها در شهرهای مختلف در حال احیا و استفاده هستند.
یکی از معروف‌ترین سازه‌های قناتی ایران که جزو ۸ عجایب آبی جهان هم بشمار می‌رود در ۹۰۰ کیلومتری «فهرج» قرار دارد؛ قنات «زارچ» است. قناتی که اگر کاملاً احیا شود، کاربردش در تأمین بومی آب و درآمدهای ناشی از اهمیت آن برای گردشگری می‌تواند هزینه‌های حفظ و احیایش را به خوبی جبران کند.
سیلاب بهاره ۱۳۹۸ و سیل اخیر هم به خوبی نشان داد که سازه‌هایی مثل سازه‌های آبی تخت جمشید و نقش رستم همچنین سازه‌های آبی «شوشتر» که از قدیمی، پیچیده و معروف‌ترین سازه‌های باستانی آبی جهان هستند هم توانسته‌اند، ثابت کنند ایرانیان اگر بخواهند به خوبی می‌توانند سیل خشمگین را مهار و آب آن را برای ذخیره سازی و استفاده هدایت کنند. «ژان دیولافوآ» باستان شناس معروف فرانسوی در کتاب سفرنامه خود درباره سازه‌های شوشتر می‌نویسد، این سازه بزرگترین مجموعه صنعتی آب جهان پیش از انقلاب صنعتی است.
از احیای قنات تا سدسازی مردمی
امروزه هم در شهرها و روستاهای مختلف کشور، مردم به صورت خودجوش خلاقیت‌های متنوع و قابل ستایشی برای بهره مندی از آب باران به خرج داده‌اند. تالاب‌های مصنوعی کوچکی کنار زمین‌های کشاورزی برخی استان‌ها دیده می‌شود که با ایجاد استخر نه چندان عمیق اما عایق، آب باران در قالب حوضچه‌هایی کوچک جمع آوری و با آب چاه مخلوط می‌شود تا آب موردنیاز برای آبیاری محصولات تأمین شود. در برخی شهرها از جمله یزد، مردم با جمع آوری منابع مالی کاملاً مردمی و خودجوش و پیداکردن قنات کاران قدیمی سعی کرده‌اند، قنات‌ها را احیا کنند. برخی هم دست به ساخت سازه‌های سنگی-گلی و به اصطلاح سد دست ساز زده‌اند. «بشرویه» یکی از همین شهرستان‌هاست که در آن ۱۲۴ سازه آبخیزداری توسط دولت ساخته شده اما یکی از این سازه‌ها با هزینه مردمی توسط سنگ و ملات آب باران را جمع آوری و برای کشاورزی در پایین دست، هدایت می‌کند.
شوشتر را ساختیم پس بهانه ممنوع!
در همین محدوده کوچک از کشور؛ بشرویه و با وجود همین سازه‌ها هنوز چیزی حدود ۷۰ درصد از روان آب‌ها هدر می‌رود. این تنها آماری کوچک از حقایق هدررفت آب های سطحی و روان آب ها فقط در گوشه ای از کشور است. تجربه این روستاها، همت برای احیای معماری و سنت‌های حفظ آب و تلفیق آن با امکانات و دانش امروز بدون شک کمک خواهد کرد در کنار بیابان زدایی، جنگل کاری و رعایت حریم رودخانه‌ها و تقویت پوشش گیاهی مراتع و دشت‌ها، کشورمان نه تنها از مونسون هراس نداشته باشد که از آن به عنوان فرصتی ناب برای تقویت منابع آب سطحی، مدیریت روان آب‌ها و حفظ منابع آب زیرزمینی استفاده کند.
برای مسئولان؛ فرزندان همان نسلی که سازه شوشتر، حیرت برانگیز، زیبا، خارق العاده و کارآمد را ساخته است، این همت و خواستن ابداً نشدنی نیست.
/انتهای پیام
