آینده‌پژوهی راهکار اصلی کاهش آسیب بلایای طبیعی/انتقاد از شیوه مدیریت بحران در کشور
دبیر کنفرانس ملی آینده پژوهی مدیریت بحران زلزله گفت: آینده پژوهی مهمترین گام برای کاهش آسیب بلایای طبیعی و همچنین پیشگیری از خسارت‌های محیطی و انسانی و اقتصادی است و زیان‌ها را به حداقل ممکن می‌رساند.
مجید طلیمی، دبیر کنفرانس ملی آینده پژوهی مدیریت بحران زلزله در هجدهین سالگرد وقوع زلزله بم و به مناسبت روز ملی زلزله، در دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی اظهار کرد: از میان خطراتی که زندگی انسان را به ویژه در شهرها تهدید می‌کند، می‌توان به بلایای طبیعی نظیر سیل، زمین لرزه و آتشفشان اشاره کرد. شهرها به دلیل انباشت سرمایه و تراکم بالای جمعیتی و نیز به علت گستردگی‌شان به نسبت بسیاری از سکونتگاه‌های دیگر صدمات بیشتری را متحمل می‌شوند.
دبیر کنفرانس ملی آینده پژوهی مدیریت بحران زلزله، افزود: بر اساس قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور، مدیریت بحران فرایند برنامه‌ریزی، عملکرد و اقدامات اجرایی است که توسط دستگاه‌های دولتی، غیردولتی و عمومی پیرامون شناخت و کاهش سطح مخاطرات و مدیریت عملیاتی مقابله و بازسازی و بازتوانی منطقه آسیب دیده صورت می‌پذیرد.
وی ادامه داد: در این فرایند با مشاهده پیش نشانگرها، تحلیل آن‌ها و منابع اطلاعاتی در دسترس؛ تلاش می‌شود به صورت یکپارچه، جامع و هماهنگ با استفاده از ابزارهای موجود از بحران‌ها پیشگیری کرد و یا در صورت بروز آن‌ها با آمادگی لازم در جهت کاهش خسارت جانی و مالی به مقابله سریع پرداخت تا شرایط به وضعیت عادی بازگردد.
بر این اساس، در روش‌های نوین مدیریت بحران، ضمن شناسایی مخاطراتی که جوامع را تهدید می‌کنند، با بکارگیری راهبرد آینده پژوهی، استراتژی‌های دانش بنیان، استفاده از رویکردهای جامعه محور، توانمندسازی لایه‌های مختلف جامعه، جلب مشارکت و کمک‌های مردمی روند بازگشت جامعه به وضعیت قبلی سریع‌تر خواهد بود، ضمن اینکه به میزان قابل توجهی از خسارات انسانی و مالی متعاقب بلایا کاسته خواهد شد.
طلیمی گفت: در برگزاری این کنفرانس ملی در سالروز زلزله بم تلاش کردیم تا با اعلام حساسیت موضوع مدیریت بحران زلزله با ارائه و بررسی راهکارهای نوین و معرفی دستاوردهای علمی پیش بینی زلزله، اطلاع رسانی مفیدی داشته باشیم.
محمد رضا طالبی نژاد، جامعه شناس و فعال حوزه مشارکت‌های مردمی محله محور نیز با اشاره به وقوع زلزله بم در سال ۸۲ و بازدیدهای میدانی که در ایام پس از زلزله از منطقه داشته است، گفت: با توجه به عقبه ملی و دینی ایرانیان، ما چاره ای نداریم جز این که در هنگام وقوع حوادث از جلب مشارکت مردم برای کاهش آلام آسیب دیدگان استفاده کنیم.
وی افزود: در هنگام وقوع بحران‌های سخت و غافلگیرکننده از جمله زلزله، سازمان اجتماعی جوامع به هم می‌ریزد و متاسفانه حتی ناهماهنگی‌های سازمانی منجر به بروز بحران در مدیریت بحران می‌شود. به همین دلیل است که ما برای مقابله با بحران‌ها باید به جای مشارکت بدون نظم، به جلب مشارکت هدفمند و سازماندهی شده گروه‌های مردمی بپردازیم.
این جامعه شناس ادامه داد: ما نمی‌توانیم در قرن ۲۱ و در شرایطی که شاهد تحولات جمعیتی و فرهنگی در شهرها بوده‌ایم، به جلب مشارکت مردمی به شیوه سنتی بپردازیم، بلکه باید مشارکت مردمی را به شیوه مدرن و همراه با ارائه آموزش‌های دست اول به گروه‌های مردمی جلب کنیم.
این فعال حوزه مشارکت های مردمی تاکید کرد: در هنگام وقوع زلزله بم، چون ما نتوانستیم مشارکت‌های مردمی را به صورت مدرن، بومی و خردمندانه جلب کنیم، شاهد آن بودیم که با وجود این که میزان خدمات ارائه شده از سوی گروه‌های مردمی بیش از چهار برابر نیاز زلزله زدگان بود، بازهم بخشی از خانوارها از دریافت برخی کمک‌های مردمی بازماندند و به همین دلیل، می‌توان گفت مشارکت‌های مردمی در زلزله بم دچار ضعف‌های اساسی بود.
انتقاد از شیوه مدیریت بحران پس از وقوع حوادث مختلف در ایران
دکتر مازیار میر، کارشناس مدیریت بحران نیز در این کنفرانس با انتقاد از شیوه مدیریت بحران پس از وقوع حوادث مختلف در ایران، گفت: متاسفانه ما دچار بحران مدیریت بحران در کشورمان هستیم و آموزش‌های ما برای مقابله با بحران در کشور بسیار ضعیف است و همین مساله باعث می‌شود که ما به راحتی با آمارهای بالای مرگ ناشی از زلزله کنار بیاییم.
وی افزود: مهمترین راهکار برای مدیریت بحران، رعایت اصل پیشگیری است، اما متاسفانه ما به این مساله توجه کافی نداریم و ممکن است در آینده حتما با بحران قریب الوقوع زلزله بزرگ تهران مواجه شویم.
دولت به بازاریان زلزله بم کمک نکرد
نیکزاد، نماینده اتاق اصناف که خود از اهالی بم است نیز در کنفرانس ملی آینده پژوهی مدیریت بحران زلزله، گفت: ما هنوز نتوانسته‌یم که آوارهای باقیمانده از زلزله بم را از سر راه برداریم و این در حالی است که قرار بود ما در اسرع وقت بم را به یک شهر مدرن و امروزی تبدیل کنیم و متاسفانه در این زمینه موفق نبوده‌ایم.
وی در پایان تصریح کرد: بازاری‌های بم در هنگام وقوع این زلزله شرمنده شدند، چون هیچ گونه تشکیلاتی برای کمک به فعالان اقتصادی این شهر نشد و این بازاریان سراسر کشور بودند که به کمک بازاریان زلزله زده آمدند، اما نهادهای دولتی هیچ کمکی را در ایام پس از زلزله به زلزله‌زدگان ارائه ندادند.
