سیل و خشکسالی دو روی سکه بی‌تدبیری/ خشک‌ترین نقطه کشور را آب برد
خشکسالی سال‌هاست امان کشاورزان و صنعتگران یزد را بریده، اما در همین شرایط، سیلاب به جان خانه و زندگی مردم افتاده و از آن‌ها قربانی می‌گیرد.
استان کویری یزد ۲۰ سال است که درگیر خشکسالی شدید شده و در طول این مدت، تنها دو سال نسبتاً پربارش را تجربه کرده به نحوی که طی چند سال اخیر، لقب خشک‌ترین استان کشور را به خود اختصاص داده و در این میان وضعیت مرکز استان، به مراتب وخیم‌تر از سایر شهرستان‌هاست.
البته یزد از دیرباز هم منطقه‌ای کویری، خشک و بی‌آب و علف بوده، اما به همت مردمان سختکوش و خلاقش، آب از کوهپایه‌ها و نقاط دوردست به وسیله قنات به محل زندگی، کسب‌وکار و مزارع کشاورزی آن‌ها آورده شده است.
با خشک شدن چشمه‌ها و چاه‌ها و افت شدید سفره‌های آب زیرزمینی، قنات‌ها نیز یکی پس از دیگری از مدار آبرسانی خارج شدند تا خشکسالی یزد، چهره خشن و هولناک خود را به مردم این دیار نشان دهد.
بارش‌های بهاره امسال و پاییز و زمستان ۹۹ نیز چنگی به دل طبیعت خشک یزد نزد و این خشکسالی می‌رود تا وارد بیست و یکمین سال خود شود.
گرچه هنوز مشکلات جدی در زمینه آب شرب، به واسطه استفاده از آب انتقالی در یزد بروز نکرده، اما به محض حاکم شدن گرمای شدید و افزایش دما و راه افتادن شبانه‌روزی کولرها، کم‌کم بحران کمبود آب شرب نیز خود را نشان می‌دهد.
کشاورزان هم فقط دلخوش به بارش باران هستند و پس از سپری کردن فروردین بی‌باران، امید به سخاوت اردیبهشت دارند، امیدی که البته این روزها به بیم تبدیل شده است.
دست کشاورزان زحمتکش استان یزد هنوز از شکرگزاری نعمت باران پایین نیامده که سیل، بنیان کشاورزی و دامداری آن‌ها را از ریشه می‌زند، اتفاقی که حداقل سالی دو بار گریبان مردمان این دیار در مناطق مختلف را می‌گیرد.
در این واویلای خشکسالی، هنوز خسارت‌های سیل آذرماه ابرکوه جبران نشده که بار دیگر بارش دو سه ساعته باران، سیلی بنیان کن در اردکان به راه می‌اندازد و زندگی مردم چند روستا را مختل می‌کند.
هر بار سیل به خانه و کاشانه مردم زد، باز هم دست شکر خود را بالا بردند که خسارت‌ها جانی نبوده، اما این بار، سیل اردکان چهار قربانی گرفت، خسارتی که به هیچ وجه قابل جبران نیست.
سیل و خشکسالی، دو دیو هولناک که هر دو زندگی مردم را در مرکز کشور را به مخاطره انداخته‌اند، دست به دست هم داده‌اند تا حاصل سال‌ها تلاش مردمان سختکوش این دیار را از بین ببرند
حالا این روزها، سیل و خشکسالی، دو دیو هولناک که هر دو زندگی مردم را در مرکز کشور را به مخاطره انداخته‌اند، دست به دست هم داده‌اند تا حاصل سال‌ها تلاش مردمان سختکوش این دیار را از بین ببرند.
گرچه هر بار هم در بحث خشکسالی و هم سیل، توپ به زمین مردم افتاده و مسئولان امر از مسئولیت این دو پدیده شانه خالی کرده‌اند، اما واقعیت این است که سیل و خشکسالی دو روی سکه بی‌تدبیری مسئولانی هستند که توان مدیریت هیچ‌یک از این پدیده‌ها را نداشته‌اند و مدام توپ را به زمین دیگری انداخته‌اند.
مسئولانی که نه راهکاری برای کنترل خشکسالی و مدیریت مصرف آب داشتند نه طرحی قابل اجرا برای کنترل سیلاب و استفاده از نعمت الهی و به قول معروف نعمت را تبدیل به نقمت کردند.
رضا باقری، معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد چندی پیش در مورد وقوع سیل ابرکوه گفته بود: ۹۰ درصد اتفاقاتی که در سیل ابرکوه رخ داد، مربوط به دستکاری اراضی و تغییر کاربری‌هایی است که توسط دستگاه‌های مختلف و گاه خود مردم انجام می‌شود.
وی همچنین اعلام کرده بود: وقتی مسیر سیل یا رودخانه فصلی به جاده تبدیل می‌شود، وقوع چنین حوادثی دور از انتظار نیست، زیرا بند‌های انحرافی نیز تا حدی امکان کنترل و مهار آب را دارند آن هم در منطقه‌ای مانند ابرکوه که با یک متر حفر زمین، به سنگ می‌رسیم و نفوذ آب در زمین تقریباً غیرممکن است.
همه به دنبال مقصر
سیل اردکان و بهاباد و میبد هم شرایطی نظیر سیل ابرکوه را داشتند و حال که این سیلاب مهیب، جان چهار نفر از جمله یک راهدار که برای امدادرسانی به منطقه رفته بود را گرفته، همه به دنبال مقصر حادثه می‌گردند.
در سیلی در جاده چوپانان اردکان رخ داد، شکسته شدن بند خاکی و سرریز شدن آن عامل وقوع سیلی پرقدرت شد تا جایی که ۹ خودرو از جمله دو تریلی را با خود برد.
وقتی وظیفه مدیریت بحران به هشدار خلاصه می‌شود
پیگیری علت وقوع این سیل توسط خبرگزاری مهر استان یزد از سوی مسئولان به نتیجه چندانی نرسید، مدیرکل مدیریت بحران استان یزد، وظیفه خود را اعلام در پیش بودن بحران اعلام کرد و گفت: با هشدار‌های هواشناسی، خطر وقوع سیل را به فرمانداران گوشزد کردیم و پس از وقوع حادثه نیز به سرعت نیرو‌های امدادی در محل حاضر شدند.
احسان بالاکتفی با اشاره به اینکه بیشترین خسارت سیل به راه‌های اصلی، فرعی و روستایی وارد شده است، افزود: روستای شمس آباد نیز خسارت‌های جدی دیده و علاوه بر آبگرفتگی خانه‌ها و تخریب چند خانه، دام و کشاورزی بسیاری از مردم نیز از بین رفته است.
وی، اما به بیمه بودن تمام خانه‌های روستایی بسنده می‌کند و معتقد است:، چون روستا‌های استان بیمه هستند، هیچ مشکلی برای جبران خسارت آن‌ها وجود ندارد.
این در حالی است که بیمه‌ها همیشه برای جبران خسارت، اما و اگر‌های بسیار دارند و تا مردم به حق و حقوق خود برسند، زمان زیادی سپری می‌شود.
بی‌تدبیری دستگاه‌های مختلف چه دستگاه‌هایی که با صدور مجوز ساخت خانه و کارخانه و جاده در مسیر آبراه، جریان آب پس از بارش‌های طولانی را به سمت روستا‌ها و مناطق مسکونی شهر هدایت می‌کنند چه آن‌ها که استحکام بند‌های خاکی را بررسی نمی‌کنند، تا جایی پیش رفته که اعتراض و هشدار جدی ائمه جمعه را به دنبال داشته است.
امام جمعه یزد: در استانی نظیر یزد که با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند، مسئولان باید از این هرزآب‌ها بهترین استفاده را کنند نه اینکه با بی‌تدبیری شرایطی فراهم کنند که این نعمت الهی، به مردم خسارت بزند
نماینده، ولی فقیه در استان و امام جمعه یزد در این مورد گفت: در استانی نظیر یزد که با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند، مسئولان باید از این هرزآب‌ها بهترین استفاده را کنند نه اینکه با بی‌تدبیری شرایطی فراهم کنند که این نعمت الهی، به مردم خسارت بزند.
آیت‌الله محمدرضا ناصری بیان کرد: باید برای پیشگیری از خسارت‌های سیل، چاره اندیشی جدی کرد، زیرا جبران برخی خسارت‌ها هزینه‌هایی بیشتر از هزینه پیشگیری دارد و برخی خسارت‌ها نیز هرگز جبران نمی‌شود نظیر سیل اخیر که جان چهار انسان را گرفت.
وی تاکید کرد: مسئولان هرچه سریع‌تر به مردم خسارت دیده رسیدگی کنند و به هر نحو ممکن، خسارت‌های آن‌ها را جبران کنند.
این شرایط البته فقط مربوط به مناطق روستایی نیست و در همین شهر یزد به عنوان مرکز استان و البته کم‌آب‌ترین شهر کشور، فقط نیم ساعت بارندگی کافی است تا رفت و آمد در سطح شهر مختل شود.
به نظر می‌رسد اگر این روان آب‌ها به وسیله سیستمی به نقطه‌ای هدایت شوند که بتوانند برای بهبود وضعیت آب‌های زیرزمینی مثمر ثمر باشند، آنگاه شاید دیگر اینگونه شاهد جولان سیل و خشکسالی در یزد نباشیم.
