تنش آبی در کمین ملایر
به گزارش ایرنا؛ افزایش جمعیت، قیمت پایین آب، صادرات آب مجازی و استفاده نامناسب در بهره‌برداری از منابع آب، استقرار فعالیت‌های آب‌بر در مناطق خشک، حفر چاه‌های غیرمجاز و الگوی کشت نامتناسب و بهره‌وری پایین بخش کشاورزی از دیگر عوامل ایجاد کم آبی در ملایر است.
زمان زیادی از بحران کم‌آبی شهر همدان و خشک شدن سد اکباتان نمی‌گذرد، روزهای سختی که مردم این شهر در تابستان امسال پشت سر گذاشتند تا اینکه با اقدام جهادی دولت سیزدهم اَبَر پروژه انتقال آب از سد تالوار به ثمر نشست.
ممنوعه بودن تمام دشت‌های استان همدان از جمله دشت ملایر و اعمال محدودیت‌هایی در برداشت آب از منابع زیرزمینی آنها، کاهش بی‌سابقه بارش‌ها و مصرف بی‌رویه به ویژه در بخش کشاورزی، همه این عوامل زنگ هشداری برای مدیریت مصرف آب است که مردم شهرستان ملایر به واسطه قرار گرفتن در جنوب استان همدان و داشتن سهم کمی در بارش‌ها، باید مد نظر قرار دهند.
به‌تازگی نیز امور منابع آب این شهرستان هشدارهای لازم را درباره وضعیت منابع آبی ملایر به عنوان دشت ممنوعه بحرانی اعلام کرد، طبق این گزارش، از سال ۱۳۷۹ دشت ملایر به علت کاهش سطح آب زیرزمینی و کسری سطح مخزن، ممنوعه و سپس ممنوعه بحرانی اعلام شد، این در حالیست که در سال آبی گذشته که به انتها رسید، نزدیک به ۲.۲ متر افت سطح آب زیرزمینی در این شهرستان گزارش شد.
مردم مدیریت مصرف آب را جدی بگیرند
مدیر امور منابع آب شهرستان ملایر روز دوشنبه در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا، گزارشی از وضعیت منابع آبی این شهرستان ارایه و اضافه کرد: تنش آبی و مصرف بی‌رویه آب به ویژه در بخش کشاورزی بسیار جدی و مدیریت مصرف آب در بخش خانگی، بخش کشاورزی و صنعتی ضروری است.
مدیر امور منابع آب ملایر: در میانگین بلندمدت و طبق آمار ۲۸ ساله؛ نزدیک به ۱۹ متر در سطح سفره‌های زیرزمینی این شهرستان افت آب داشتیم که موجب کسری حجم مخزنی معادل ۳۷۵ میلیون مترمکعب شد و همین موضوع موجب شد دشت ملایر به عنوان دشت ممنوعه بحرانی اعلام و هر ساله این ممنوعیت تکرار می‌شود.
«محمد مظفری» با قدردانی از اقدامات جهادی و راهبردی دولت سیزدهم در حوزه آب، اجرای طرح‌های کارشناسی بخش آب و تلاش برای رسیدن به پایداری چندین ساله آب، اجرای سیاست‌های دولت را در این حوزه الزامی و مستلزم هماهنگی و همکاری دستگاه‌های اجرایی مرتبط دانست.
وی تاکید کرد: در میانگین بلندمدت و طبق آمار ۲۸ ساله؛ نزدیک به ۱۹ متر در سطح سفره‌های زیرزمینی این شهرستان افت آب داشتیم که موجب کسری حجم مخزنی معادل ۳۷۵ میلیون مترمکعب شد و به همین دلیل دشت ملایر به عنوان دشت ممنوعه بحرانی اعلام و هر ساله این ممنوعیت تکرار می‌شود.
مدیر امور منابع آب شهرستان ملایر ادامه داد: دستورالعمل‌های مختلفی برای جلوگیری از کاهش حجم کسری مخزن ابلاغ شد که یکی از موارد، اصلاح و تعدیل پروانه بهره‌برداری کشاورزی موجود است که میزان آبدهی چاه‌ها بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی، اصلاح و تعدیل می‌شود تا بتوانیم بخشی از کسری حجم مخزن را جبران کنیم.
مظفری نصب کنتورهای هوشمند حجمی روی چاه‌های این شهرستان را از دیگر اقدامات اصلاحی برشمرد و افزود: حدود ۷۱۰ مورد از منابع آبی و چاه‌های آبی این شهرستان را به کنتورهای هوشمند تجهیز کردیم و پیگیر هستیم که این آمار را افزایش دهیم و کنترل بیشتری روی منابع آبی داشته باشیم.
وی با اشاره به اجرای طرح احیا و تعادل‌بخشی آبهای زیرزمینی کشور، گفت: در قالب این طرح انسداد چاه‌های غیرمجاز و بدون پروانه در حال انجام است که امسال تاکنون ۲۵ حلقه چاه غیرمجاز در این شهرستان مسدود شد و در نتیجه انسداد این چاه‌ها، حجم آب صرفه‌جویی و به آبخوان دشت ملایر برگشته است.
مدیر امور منابع آب شهرستان ملایر تعدیل پروانه بهره‌بهرداری دشت ملایر را از دیگر طرح‌ها عنوان و بیان کرد: دستورالعمل‌های آن هنوز برای انجام به شهرستان ابلاغ نشده که در صورت ابلاغ، بر اساس ضرایبی که در نظر گرفته شده است تعدیل‌های لازم در منابع مجاز کشاورزی را انجام خواهیم داد تا بخشی از کسری مخزن را جبران کنیم.
انسداد ۲۵ حلقه چاه غیرمجاز در ملایر
به گفته وی تعدادی از روستاهای این شهرستان حدود ۳۰ روستا، تابستان امسال از نظر تامین آب شرب با تنش آبی مواجه بودند و با تانکر آبرسانی شدند و برخی روستاها هم منابع آب شرب پایداری نداشتند که با ادامه این روند و حتی با وجود بارش‌ها، کم‌آبی تاثیر خود را خواهد گذاشت.
مدیر امور منابع آب شهرستان ملایر تاکید کرد: وضعیت خشکسالی پس از بارش‌های سال ۱۳۹۸، به اندازه‌ای است که حتی اگر بارش هم داشته باشیم، کسری منابع آبی را جبران نخواهد کرد و این امر نیازمند برنامه‌ریزی‌های لازم، مدیریت مصرف آب و صرفه‌جویی در منابع آبی بخش کشاورزی و آب شرب است.
مظفری با تاکید بر اینکه امور منابع آب به طور مستمر اطلاع‌رسانی‌های لازم به کشاورزان و مصرف‌کنندگان را در دستور کار خود دارد، خاطرنشان کرد: در صورت بی‌توجهی مردم به صرفه‌جویی در مصرف آب و به ویژه کشاورزان در بخش آب کشاورزی و ادامه این روند، به طور قطع سال آینده تنش در آب شرب و آب کشاورزی تشدید خواهد شد.
به گفته وی، روان آبهای ملایر در سال گذشته به شدت کاهش پیدا کرده به ویژه روستاهایی که از آبهای سطحی مثل آب رودخانه و قنوات استفاده می کردند و دچار مشکل و کسری منابع آبی شدند و بدون شک سال آینده حتی در صورت بارش نرمال، با این مشکلات مواجه خواهند شد.
مدیر امور منابع آب شهرستان ملایر گفت: به آب و فاضلاب تاکید شد منابع آبی، منابع و مصارف و کسری‌های خود را به ویژه در شهرها و نیاز به چاه‌های رزرو اعلام کنند تا با انجام اقدامات لازم سال آینده را با کمترین تبعات ممکن پشت سر بگذاریم.
مظفری اظهار داشت: با وجود حجم آبی مناسب سد کلان، اما وضعیت ناپایداری دارد و اگر بارندگی‌های موثری در حوزه بالادست سد اتفاق نیفتد و روان‌آبی برای تغذیه مخزن شکل نگیرد، در نهایت تا ۲ سال آینده و حتی کمتر می‌تواند جوابگو باشد.
او با تاکید بر اینکه منابع آبی مخزن سد کلان باید با مدیریت مصرف و صرفه‌جویی باید حفظ شود تا گرفتار مسائلی آبی نشویم، گفت: در حال حاضر ورودی آب به سد کلان خیلی ناچیز و در حد صفر است و خروجی آن برای تامین آب شرب در حدود ۳۰۰ لیتر در ثانیه است.
مدیر امور منابع آب شهرستان ملایر افزود: بخشی از آب شرب ملایر از آب تصفیه شده سد کلان است و ادامه خط انتقال هم که به انتهای جاده سلامت می‌رسد، در دست تست و شستشو است که به زودی وارد مدار می‌شود و بخش دیگری از شهر هم از نعمت آب شرب بهره‌مند می‌شوند که در مجموع ۱۲ میلیون مترمکعب سالانه تخصیص آب شرب ملایر از سد کلان است.
بر اساس بررسی‌ها و آمار حدود ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی و تنها ۱۰ درصد آب در بخش شرب خانگی، خدمات و صنعت مصرف می‌شود که عمده مصرف آبی که از منابع استراتژیک خارج می‌شود، در بخش کشاورزی است که به گفته مظفری، نیاز به یک مدیریت جامع و کامل دارد.
وی تاکید کرد: جهاد کشاورزی باید با ارایه الگوی کشت برای کاهش مصرف آب و افزایش راندمان محصولات کشاورزی، به سمتی حرکت کند تا بتوانیم ۹۰ درصد آب مصرفی در بخش کشاوزی را مدیریت کنیم.
اجرای طرح‌های آبخیزداری و الگوی کشت؛ ناجی منابع آبی
مدیر امور منابع آب شهرستان ملایر یادآور شد: برخی چاه‌های کشاورزی از اردیبهشت که روشن می‌شوند، تا مهر و آبان دائم کار می‌کنند که در جهت مدیریت آنها کنتور هوشمند روی آنها نصب کردیم و از ابزار قانونی برای برخورد با آنها استفاده می‌کنیم.
مظفری با اشاره به ابلاغ جدید الگوی کشت از سوی دولت در کشور و عملیاتی شدن آن، ابراز امیدواری کرد: با اجرای این الگوی کشت، جهاد کشاورزی با توجیه و فرهنگ‌سازی کشاورزان، بتوانیم مصرف آب را در این بخش مدیریت کنیم.
به گفته وی، دستگاه‌های متولی آب طبق قانون توزیع عادلانه آب همچون وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست، نیروی انتظامی و دستگاه قضایی، باید در کنار هم باشند، چراکه به تنهایی این مشکل رفع نمی شود.
مدیر امور منابع آب شهرستان ملایر با اشاره به وضعیت دشت ممنوعه ملایر بیان کرد: تاثیر خشکسالی‌ها در مرکز دشت که آبخوان دشت است و عمق بیشتری دارد، دیرتر است و چاه‌های عمیقی در این منطقه وجود دارد.
مظفری با بیان اینکه تاثیر خشکسالی در مناطق حاشیه‌ای دشت، ارتفاعات و مناطقی با آبها سطحی، بیشتر است، اظهار داشت: امسال تامین آب شرب از طریق چاه‌های کشاورزی برای روستاها نداشتیم و طبق درخواست آبفا ۱۳ مجوز آب شرب صادر شد.
مدیر امور منابع آب شهرستان ملایر: این تصور برای مردم نباید باشد که وضعیت منابع آبی ملایر خوب است، در حال حاضر وضعیت منابع آبی سطحی و زیرزمینی شکننده و ناپایدار است و هر لحظه امکان دارد دچار تنش آبی همدان شویم.
به گفته او، امسال تابستان سختی را پشت سر گذاشتیم و درباره وضعیت منابع آبی به مردم هشدار می‌دهیم که مصرف آب را مدیریت کنند، برخی مواقع حتی منابع آبی وجود ندارد که بخواهیم چاه حفر کنیم.
وی تاکید کرد: در مصرف آب شرب و کشاورزی همین میزان آبی که داریم، باید مدیریت کنیم تا وضعیت از این بدتر نشود تا سال‌های خشکسالی را پشت سر بگذاریم و وارد ترسالی شویم.
مدیر امور منابع آب شهرستان ملایر با تاکید بر اینکه روند افت سطح آبهای زیرزمینی را باید متوقف کنیم، گفت: مردم باید کمک و همراه ما باشند تا بتوانیم تامین آب شرب، کشاورزی و تامین غذایی را محقق کنیم، چراکه دولت در این زمینه هزینه‌های زیادی را متحمل می‌شود.
مظفری اظهار داشت: تصور مردم از وضعیت خوب و مناسب منابع آبی ملایر اشتباه است چراکه هم اینک وضعیت منابع آبی سطحی و زیرزمینی شکننده و ناپایدار است و هر لحظه امکان دارد دچار تنش آبی شویم.
به گفته وی، اجرای طرح‌های آبخیزداری در راستای هدایت روان‌آبها به سمت سفره‌های آب زیرزمینی ضروری است، همانند سیل سال ۱۳۹۸ که دبی خروجی ملایر به سمت همدان به ۲۰۰ متر مکعب بر ثانیه رسید که سیلاب عظیمی است و بخشی از آن با طرح‌های آبخیزداری مهار و هدایت می‌شود.
مظفری همچنین یادآور شد: یک‌هزار و ۸۴۰ چاه مجاز و دارای پروانه در این شهرستان داریم که در بخش صنعت، کشاورزی، شرب و خدمات است.
