کنترل سیل با کمک آبخیزداری/ ۱۳ نکته درباره مقابله با سیل
آبخیزداری به معنای مدیریت پایدار و جامع حوزه آبخیز است که به تناسب موقعیت انسانی، اجتماعی، جغرافیایی و طبیعی طراحی و اجرا می‌شود و موثرترین اقدام برای کاهش آثار خشکسالی و کاهش خسارات سیل است.
روان شدن آب از رودخانه‌ها و یا منابع دیگر طی یک دوره زمانی، باران سنگین و ذوب سریع برف، دوره‌های بارش سنگین می‌توانند زیاد شدن حجم آب وارده به راه‌های آبی را به دنبال داشته باشد و منجر به افزایش سطح آب در نهرها و رودها و در نتیجه به وقوع سیل ختم شود. در ادامه به ۱۳ نکته از درباره آبخیزداری و مزایای آن درباره مقابله با سیل اشاره می‌کنیم:
*عملیات آبخیزداری مجموعه اقدامات مدیریتی از جمله مدیریت داخل حوضه، اقدامات مکانیکی، بیولوژیکی و حفاظتی در زمینه روان‌آب است تا بخشی از آب باران کنترل شود، به داخل زمین نفوذ کند و سرعت سیل و باران را کاهش دهد.
*آبخیزداری طراحی و مدیریت حوضه به منظور حفاظت و استفاده صحیح و پایدار از منابع طبیعی با توجه ویژه به منابع آب و خاک است.
* آبخیزداری علم و هنر برنامه‌ریزی مستمر و انجام اقدامات لازم برای مدیریت منابع حوضه‌های آبخیز اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی بدون ایجاد اثرات منفی در منابع آب و خاک است.
*ایران کشوری است که عموما تحت تاثیر رخدادهای حدی اقلیمی است که حد بالای آن سیلاب و حد پایین آن خشکسالی است و خشکسالی اخیر و سیل‌هایی که در سال ۹۸ در برخی استان‌های کشور رخ داد، بیانگر این شرایط حدی است.
*فعالیت‌های آبخوانداری و آبخیزداری جزو راهکارهای موثر و زیربنایی در زمینه پیشگیری از پیامدها و خسارات ناشی از مخاطرات طبیعی است چراکه می‌توان از طریق آن در دوران ترسالی بارش‌های مازاد را ذخیره کرد و در زمان حاکمیت خشکسالی با هدایت بهینه و بهره‌وری از حداقل بارش تبعات خشکسالی را به حداقل رساند.
*در شرایط پرآبی با عملیات آبخیزداری و عملیات پخش سیلاب می‌توان سفره‌های آب زیرزمینی را به‌راحتی تغذیه کرد تا این منابع آبی در شرایط خشکسالی نیز از حد مطلوبی آب برخوردار باشند و از شرایط خشکسالی عبور کنیم اما متاسفانه به این مسائل پرداخته نمی‌شود.
*ایران دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است که متوسط بارندگی در آن کمتر از یک سوم متوسط بارش جهانی است بنابراین ضرورت دارد به عملیات آبخیزداری به‌عنوان راهکاری برای حفظ و مدیریت منابع آب و خاک در کشور توجه بیشتری شود.
*میزان خاک حاصلخیز در کشور کم است. چه آب شیرین که حاصل باران است و چه خاک که به دلیل فرسایش از دسترس خارج می‌شود، سال‌ها طول می‌کشد تا بازتولید شوند و نمی‌توانیم از آن‌ها بهره‌برداری کنیم.
* آبخیزداری موثرترین اقدام برای کاهش آثار خشکسالی و کاهش خسارات سیل است.
* با توجه به آثار مثبت آبخیزداری اخیرا مطالبه‌گری برای اجرای این عملیات در سطوح مختلف جامعه به‌ویژه در جوامع محلی، دهیاری‌ها و شوراها بسیار افزایش یافته است.
* برنامه‌های مدیریتی برای آبخیزداری استان تهران از قبیل اولویت‌بندی مطالعه و اجرای عملیات آبخیزداری استان و تکمیل مطالعه و اجرای عملیات آبخیزداری در حوزه‌های آبخیز دامنه جنوبی البرز – که به‌نوعی حوزه‌های آبخیز شهری تهران محسوب می‌شوند – طراحی شده است.
*آبخیزداری همواره یکی از بخش‌های مهمی است که با مشکل تامین اعتبارات مواجه است اما لازم است که دولت و مجلس با توجه بیشتری به این موضوع، زمینه را برای اجرای عملیات آبخیزداری در تمام حوضه‌های آبخیز کشور فراهم کنند.
*پیگیری مشارکت دستگاه‌های مرتبط با مدیریت روان‌آب شهری و روستایی از جمله شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و شوراهای روستایی و شهری برای مطالعه و اجرای عملیات آبخیزداری به منظور کاهش اثرات آسیب‌های سیل در حوزه‌های شهری و روستایی، بازنگری و به‌روزرسانی مطالعات تفضیلی اجرایی آبخیزداری و بررسی امکان اجرای پروژه‌های آبخوانداری در سطح استان تهران از دیگر مواردی است که در دستور کار معاونت آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان تهران قرار گرفته است.
