تهیه نقشه جامع گسل‌های مکران از سوی پژوهشگاه زلزله
معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله از اجرای مطالعات جامع در منطقه مکران خبر داد و گفت: طی اجرای این مطالعات علاوه بر تهیه بانک داده نقشه گسل‌های مکران موفق به تهیه بانک داده از این منطقه شدیم.
دکتر محمد تاتار در سمینار بازنگری لرزه خیزی سواحل مکران برای برآورد خطر زمینلرزه که به صورت آنلاین از سوی این پژوهشگاه برگزار شد، از اجرای مطالعات جامع در زمینه لرزه خیزی منطقه مکران خبر داد و گفت: اولین گام برای اجرای این مطالعات، تهیه کاتالوگ جامع از زلزله‌های تاریخی و دستگاهی در زون مکران و ناحیه فرورانش مکران بود که برای این منظور در ۳ مرحله اقدام به تهیه این کاتالوگ‌ها کردیم.
وی اولین مرحله را جمع آوری کلیه کاتالوگ‌های منطقه عنوان کرد و افزود: این کاتالوگ‌ها شامل کاتالوگ‌های داخلی موجود در پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی، شبکه لرزه نگاری کشوری تا کاتالوگ‌های شناخته شده در جهان و یکسری از کاتالوگ‌هایی که توسط یکسری از شبکه های لرزه نگاری کشورهای اطراف تهیه می‌شود و اطلاعات مشترک در این کاتالوگ را استخراج کرده و در نهایت کاتالوگی در این بخش تهیه شد.
تاتار ادامه داد: در مرحله دوم در جهت تدقیق مکان یابی زمینلرزه‌ها، داده‌های ۳ شبکه لرزه نگاری پژوهشگاه زلزله، شبکه لرزه نگاری کشوری و شبکه لرزه نگاری کشور عمان را دریافت و زمینلرزه‌های مشترک را استخراج کردیم.
معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله خاطر نشان کرد: در نهایت بانک داده‌های جدیدی از منطقه مکران تهیه شد که در اولین گام یک مدل یک بعدی محاسبه و بر اساس این مدل، زمینلرزه‌های این منطقه را مورد مطالعات “بازمکان یابی” قرار دادیم و این مرحله منجر به ارتقای دقت قابل توجه در مکان یابی زمینلرزه‌های منطقه مکران شد.
وی تهیه کاتالوگ زمینلرزه‌های ثبت شده در شبکه‌های محلی را مرحله سوم این بخش از مطالعات نام برد و اضافه کرد: در آخرین مرحله از این مطالعات، ما با توجه به یکسری مطالعات لرزه نگاری که به کمک شبکه‌های محلی داشتیم، کاتالوگی از زمینلرزه‌های محلی تهیه کردیم. این زلزله‌ها عمدتا رویدادهایی هستند که دارای دقت مکان یابی خوب هستند که کمک موثری از عمق زلزله‌های خشکی مکران به ما دادند.
تاتار گفت: در این مطالعات همچنین داده‌های مربوط به زلزله‌های گسل بین مرز زاگرس و مکران، منطقه میناب، گوهران-بشاگرد، سراوان، قشم را جمع آوری کردیم و بخشی از داده‌های این مطالعات مربوط به پروفیل لرزه نگاری بود که محققان دانشگاه تحصیلات تکمیلی زنجان در این منطقه اجرایی کرده بودند و اطلاعات حاصل از این پروژه را در اختیار ما قرار دادند.
وی با بیان اینکه تاکنون در مطالعات مکران به بحث لرزه خیزی این منطقه کمتر توجه شده بود، یادآور شد: مکران به عنوان منطقه فرورانشی خاص با لرزه خیری شناخته شده است و ما با ترکیب کاتالوگ‌های تهیه شده در مجموع ۲۳ هزار زمیلرزه را برای منطقه مکران شناسایی کردیم.
تاتار با تاکید بر اینکه در زمینه زمینلرزه‌های تاریخی کار مطالعات مشابهی را اجرایی کردیم، افزود: کلیه اطلاعات زلزله‌های تاریخی این منطقه را جمع آوری کردیم و پس از حذف رویدادهای تکراری و مشترک، یک مجموعه شامل ۲۱ زمینلرزه تاریخی به دست آمد.
معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله منطقه مکران را یک منطقه وسیع دانست و گفت: بررسی اولیه مطالعات نشان می‌دهد که فراوانی زلزله‌ها در بخش شرقی نسبت به بخش غربی بیشتر است و یکی از دلایل آن سگمنت بندی دو بخش غربی و شرقی است، ضمن آنکه نرخ تغییر شکل در منطقه بالا است هر چند که نسبت به سایر مناطق فرورانش نرخ ۳۰ تا ۴۰ میلی‌متر در سال زیاد نیست. در سایر مناطق فرورانش، نرخ تغییر شکل ۶۰ تا ۷۰ میلی متر در سال گزارش شده است.
به گفته وی نرخ تغییر شکل در بخش غربی مکران ۱۵ تا ۲۰ میلی متر در سال و در بخش شرقی ۴۰ میلی متر در سال است که حدود دو برابر بخش غربی است.
تاتار با اشاره به زمینلرزه‌های مهم منطقه مکران، اضافه کرد: مهمترین زمینلرزه مکران زلزله سال ۱۹۴۵ با بزرگای ۸.۱ است و بزرگترین زمینلره‌های این منطقه است که در مجاورت با ایران رخ داده است. این زلزله با سونامی همراه بوده و یکی از شواهدی که احتمال سونامی را در مکران ثابت می‌کند، همین زلزله ۱۹۴۵ است.
وی ادامه داد: علاوه بر زلزله ۱۹۴۵، دو زلزله مهم جدید در سال ۲۰۱۳ در منطقه مکران رخ داد که یکی از آنها زلزله سراوان با بزرگای ۷.۸ بود که به دلیل عمق زیاد با خسارات زیادی همراه نبود و چند ماه بعد از آن زمینلرزه دیگری در بخش شرقی مکران در سیستان کشور پاکستان با بزرگای ۷.۷ رخ داد.
این محقق زون مکران را یکی از مناطق دارای پتانسیل زلزله‌های بزرگتر از ۵ توصیف کرد و گفت: عمده زمینلرزه‌های تاریخی در بخش شرقی منطقه مکران به موازات سیستم گسلی “چمن” رخ داده است و عمده لرزه خیزی تاریخی دارای بزرگای کمتر از ۷ است به جز ۴ زمینلرزه که یکی از آنها زمینلرزه‌ای در غرب مکران است که عده‌ای آن را به زمینلرزه قشم نسبت دادند، ولی تنها زمینلرزه بزرگی است که می‌توان به منطقه مکران نسبت داد.
معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه بین المللی زلزله تهیه نقشه گسل‌های مکران را گام دیگر این مطالعات دانست و گفت: این نقشه حاوی کلیه گسل‌های فعال منطقه است.
