دلیل مشکل کمبود آب؛ کاهش بارش‌ها یا سوءمدیریت؟
بررسی آماری بارش‌ها در کشور حکایت از آن دارد میانگین بارندگی طی چند سال گذشته با شیبی نسبتا ملایم روندی رو به رشد را طی کرده اما با این وجود عدم مدیریت صحیح منابع آبی باعث شده است کمبود آب به یکی از چالش‌های جدی در کشور مبدل شود.
به گزارش گروه دیگر رسانه‌های خبرگزاری فارس، روزنامه وطن امروز گفت‌وگویی با پروفسور حسین اردکانی از بنیانگذاران هواشناسی در ایران انجام داده است که بخش‌های مهم آن در ادامه آمده است.
بارش‌های سال‌های ۹۷ و ۹۸ تابوی خشکسالی را شکست
– برخی کارشناسان یا سازمان هواشناسی طی سال‌های گذشته اعلام می‌کردند ایران در شرایط خشکسالی قرار گرفته اما شواهد و قرائن نشان داد چنین نیست.
– سازمان هواشناسی اعلام کرد ایران سال ۱۴۰۰ در شرایط سخت خشکسالی قرار می‌گیرد ولی اینچنین نشد، هر چند در فصل بهار بارش‌ها خیلی مناسب نبود اما این کم‌بارشی در آبان‌ماه تا حدودی جبران شد.
– باران‌های سیل‌آسایی که در سال‌های ۹۷ و ۹۸ در کشور اتفاق افتاد، ایران را وارد دوران ترسالی کرد، البته طی سال آبی گذشته میزان بارش‌ها به نسبت سال‌های ۹۷ و ۹۸ کاهشی شد اما این کاهش بارش به معنای خشکسالی نیست.
– به هر حال میزان بارش‌ها در برخی سال‌ها مطلوب بوده است، آنگونه که ایران در طول چند سال خشکسالی و کم‌بارشی را تجربه کرد اما بارش‌های متراکم و سیل‌آسا در ۳-۲ سال گذشته تابوی خشکسالی در کشور را شکست، البته پس از آن بارش‌ها در سال ۱۳۹۹ و ابتدای ۱۴۰۰ کاهشی شد ولی اکنون به صورت نرمال است.
– مشکل کمآبی که این روزها در کشور خود را نشان می‌دهد، حاصل کاهش میزان بارش‌ها در سال‌های متوالی بوده است که البته مدیریتی در مصرف آب نیز نشده است.
توجهی به هشدارها برای ذخیره منابع آبی نشد
– چنانچه در سال‌های پربارش چون ۹۷ و ۹۸ میزان آبی که از بارش‌های سیل‌آسا حاصل شد، مدیریت و ذخیره می‌شد، می‌توانستیم آن منابع را در سال‌هایی که میزان بارش‌ها کم است بدرستی استفاده کنیم تا کمتر از منابع آب زیرزمینی استفاده شود.
– بنده در همان سال‌های پرباران در توئیتی هشدار لازم را دادم که احتمال کاهش نزولات جوی در آینده وجود دارد و این منابع آبی را ذخیره کنید.
– کشورهایی که در کمربند جغرافیایی کم‌بارش قرار دارند، برای عبور از کمآبی، در زمان‌هایی که بارش‌ها نرمال است آب را ذخیره می‌کنند اما متاسفانه در ایران طی این چند سال هیچ اقدامی در این زمینه نشد و به جای استفاده مناسب و بهینه از آبهای ذخیره‌ای، از آبهای زیرزمینی بهره‌برداری شد و در نتیجه اکنون برخی استان‌ها با مشکل کمآبی مواجهند.
بارش‌ها تا اواخر زمستان ادامه‌دار پیش‌بینی می‌شود
– سازمان هواشناسی اعلام کرد در پاییز امسال بارش چندانی نداریم اما بارش‌ها در آبان امسال نرمال و قابل توجه بود و این بارش‌ها تا اواخر زمستان نیز ادامه‌دار پیش‌بینی می‌شود.
– از نیمه دوم آذر به بعد یک دوره بارشی خوب پیش‌بینی می‌شود و زمستان نیز با توجه به مدال‌هایی که دیده می‌شود، بارش نرمالی در کشور خواهیم داشت.
– البته میزان بارش‌ها چه در سال گذشته و چه ابتدای امسال همچون سال‌های ۹۷ و ۹۸ نبوده، چرا که طی این مدت به دلیل برخی تغییرات آب و هوایی و تحولات اقلیمی بارش‌ها به نسبت کمتری اتفاق افتاده است.
دولت‌ها هیچ‌وقت توجهی به ذخیره منابع آبی نکردند
– بنده ۶۴ سال است در زمینه وضعیت آب و هوا و میزان بارش و… تحقیق و تدریس می‌کنم و دغدغه تامین مناسب آب و استفاده درست از آن را دارم اما دولت‌ها به این موضوع مهم حیاتی خیلی توجه ندارند به طوری که از قبل از مواجهه با کمآبی باید به فکر موضوع آب و ذخیره‌سازی، مدیریت و مصرف بهینه می‌بودند اما متاسفانه هیچ‌وقت به این موضوع مهم توجه نکردند.
– ایران بزرگ‌ترین دانشمندان و نخبگان را دارد که باید درباره جریان کلی اتمسفر و چگونگی تغییر اقلیم بحث و میزگردهایی برگزار شود تا با ایجاد راهکارهای اصولی، علمی و فنی، کشور با بحران کمآبی روبه‌رو نشود.
دلیل مشکل کمبود آب؛ کاهش بارش‌ها یا عدم مدیریت منابع آبی؟
– هر ۲ موضوع کاهش میزان بارش‌ها و سوء مصرف منابع آبی و صیانت از آن در کمبود آب در کشور تاثیر‌گذار بوده است، یعنی میزان بارش‌ها در حدود ۲ سال اخیر اگرچه مناسب بوده اما به اندازه کافی نبوده است.
– از طرفی هیچ مدیریتی نیز در زمینه ذخیره آب و چگونگی مصرف بهینه آن به چشم نمی‌خورد به طوری که بخش عمده منابع آبی هم‌اکنون در بخش کشاورزی سنتی هدر می‌رود.
– علاوه بر این اقدام خاصی در راستای صیانت از آبهای زیرزمینی نشده است؛ نمونه آن حفر هزاران حلقه چاه برای استخراج آب از سفره‌های زیرزمینی توسط مردم است که می‌توانستیم به جای آن با مدیریت مصرف و ذخیره‌سازی آب سیلاب‌ها و استفاده درست از آن، از شرایط کمآبی عبور کرد.
– رسانه‌ها بویژه رسانه ملی باید موضوع مدیریت و مصرف بهینه آب را با برگزاری میزگردهایی با حضور کارشناسان خبره به جریان بیندازند. از طرفی باید با ذخیره‌سازی آب در زمان‌های پربارش و استفاده آن در زمانی که کم‌بارشی اتفاق می‌افتد، به تعادل در منابع و مصارف آب رسید.
