فرونشست زمین در ۹دشت خراسان جنوبی
کم‌آبی مهم‌ترین مشکل و پیامد خشکسالی در خراسان جنوبی است؛ مشکلی که اگرچه تامین آب آشامیدنی و کشاورزی را در این استان کمتربرخوردار به‌شدت تحت‌تأثیر خودش قرار داده، اما پدیده جبران‌ناپذیر دیگری به نام فرونشست زمین را نیز ایجاد کرده که برای همیشه آبخوان‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی این استان را به نابودی کشانده است.
هم‌اکنون روستاهای زیادی در خراسان جنوبی با تانکر آبرسانی می‌شوند. از سوی دیگر، خشک‌شدن چشمه‌ها، قنات‌ها، چاه‌های مالداری و کاهش آبدهی آنها، موجب شده است کم‌آبی شدید گریبانگیر دامداران این استان کویری شود و آنها را برای تامین علوفه و آب دام‌ها با مشکل مواجه کند. حالا اما دشت‌های خراسان جنوبی نیز به وضعیت بحرانی رسیده‌اند و ۹دشت با پدیده فرونشست شدید مواجه است.
از یک طرف کاهش ذخیره سدها و آبرسانی سیار به بیش از ۴۰۰ روستای این استان قرار دارد و از یک طرف وضعیت بحرانی دشت‌هاست که بنا به اعلام شرکت آب منطقه‌ای این استان، از مجموع ۴۴ دشت استان، ۹ دشت ممنوعه بحرانی، ۲۲ دشت ممنوعه و ۱۳ دشت در وضعیت در خطر قرار دارند.
بنا به گزارش شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی، برداشت بی‌رویه آب از ذخایر سفره‌های زیرزمینی مدت‌هاست که دشت‌های استان را با پدیده فرونشست و مخاطرات جدید ناشی از آن مواجه کرده؛ اتفاقی که علاوه بر ایجاد چاله‌های عمیق، زمین را با ترک‌هایی به عمق ۲ متر نیز شکافته است.
مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان جنوبی به همشهری می‌گوید: دشت سرایان ۱۷۰ حلقه چاه کشاورزی، صنعت و خدمات دارد که مصرف بی‌رویه فقط متعلق به این دشت نیست، بلکه تمام دشت‌های کشور با فرونشست زمین تهدید می‌شود.
علی سروری با بیان اینکه در خراسان جنوبی با نصب کنتورهای هوشمند بر ۹۰ درصد از چاه‌های کشاورزی، سالانه ۲۰۰ میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه‌جویی شده است، اضافه می‌کند: فرونشست عوامل متعددی دارد، مهم‌ترین علت فرونشست در حوزه رسوبی مناطق خشک و نیمه‌خشک مانند استان ما، بهره‌برداری بیش از حد از سفره‌های آب زیرزمینی، تراکم و تعدد بالاست و نکته اینکه فرونشست بعد از خروج آب زیرزمینی رخ نمی‌دهد بلکه در زمان بسیار طولانی‌تری بعد برداشت آب رخ می‌دهد که به نوع و ضخامت تراکم‌پذیری تنش آن بستگی دارد؛ یعنی برای پیشگیری از این فاجعه باید مدت‌ها پیش برنامه‌ریزی و منابع آبی مدیریت می‌شد.
وی با تأکید بر این نکته که سرعت فرونشست در استان زیاد است، می‌گوید: طرح‌های مرتبط با آب و خاک، طرح انتقال آب با لوله، سیستم نوین آبیاری و تجهیز نوسازی اراضی از وظایف سازمان جهادکشاورزی است و سند سازگاری با کم‌آبی به‌صورت سالانه انجام می‌شود.
سازمان جهادکشاورزی استان همکاری و هوشیاری بسیار خوبی در این زمینه دارد. ما جزو استان‌های نخستی بودیم که سند سازگاری با کم‌آبی استان را با همکاری دستگاه‌های مرتبط تصویب کردیم که یکی از اولویت‌های آن، افزایش راندمان آبیاری و کارایی مصرف آب در مسیر انتقال و آبیاری کارایی متناسب با الگوی کشت است. خوشبختانه برای همه این موارد برنامه‌ریزی شده و کارهای اجرایی در دست انجام است اما همانطور که گفتم باید بسیار زودتر از اینها عمل می‌کردیم.
