آبخیزداری نبرد خاموش با خشکسالی در کهگیلویه و بویراحمد
خشکسالی سال هاست کهگیلویه و بویراحمد سرزمین رودخانه های خروشان را تهدید می کند و دیری نمی پاید این رودخانه ها هم بخشکند اما اجرای طرح های آبخیز داری ،امیدها را برای تقویت پوشش گیاهی ،تقویت سفره های زیر زمینی و کاهش سیل های ویرانگر در این استان زنده کرده است.
به گزارش ایرنا، اگرچه تکاپو برای توسعه آبخیزداری از اوایل دهه ۷۰ در استان آغاز شد اما اجرای ۹۷ طرح آبخیز داری و سهم حدود ۳۰ درصدی دولت تدبیر و امید در توسعه زیرساخت های این حوزه گویای تلاش مضاعف مسوولان در استان برای مقابله با پدیده خشکسالی است .
در حالی که کهگیلویه و بویراحمد معروف به سرزمین رودخانه های خروشان با وجود تولید ۱۰ درصد از روان آب های کشور ،۵۷ رودخانه به طول یکهزار و ۴۰۰ کیلومتر و۱۱ هزار کیلومتر آب راه برای درامان ماندن از آسیب های سیل و خشکسالی به شدت نیازمند مدیریت مصرف آب بوده است مسوولان دولت تدبیر و امید عزم خود را برای توسعه سازه های آبخیزداری برای مقابله با این مشکلات جزم کردند.
اجرای طرح های آبخیزداری در کهگیلویه و بویراحمد افزون بر مهار و ذخیره سازی آب برای استفاده در فصول گرم سال و دوران خشکسالی منجر به کاهش فرسایش خاک به عنوان یکی از ارکان توسعه اقتصادی از طریق کشاورزی در استان شده است.
براساس آمار موجود ، میزان فرسایش خاک در کهگیلویه و بویراحمد ۲۰ تن در هر هکتار است در حالی که میانگین فرسایش خاک در کشور ۱۲ تن در هر هکتار است که این امر اهمیت توجه بیشتر به توسعه طرح های آبخیزداری در این استان را بیشتر می کند.
مهار روان آب ها و کاهش خسارت های سیلاب در اراضی پایین دست و تأسیسات زیربنائی، کنترل فرسایش و افزایش حاصلخیزی خاک، استحصال آب و افزایش آب‌دهی چاه‌ها، چشمه‌ها و قنوات از دیگر مزایای توسعه سازه های آبخیزداری در کهگیلویه وبویراحمد بوده است.
در این سال ها که به دلیل تغییرات اقلیمی در چهار فصل سال از یک سوی شاهد تجربه بی رحمی های سیل و از بین رفتن هست و نیست انسان ها و طبیعت و از سوی دیگر نظاره گر خشکسالی های پیاپی که منجر به خشکیدگی چشمه ها، کاهش آب چاه ها و از بین رفتن محصولات کشاورزی بوده ایم،احداث سازه های آبخیزداری در ۱۵ حوزه آبریز استان در دستور کار مسوولان قرار گرفت.
در هر بارشی که در سطح زمین صورت می‌گیرد مقداری از آن به داخل زمین نفوذ می‌کند و مقداری از آن به صورت روان آب و سیلاب در می‌آید و بقیه آن نیز از سطوح مختلف تبخیر می‌شود.
آبخیزداری چیست؟
آبخیزداری به معنای مهار آب های روان در زمان سیلاب و تزریق آن به سفره‌های زیرزمینی و همچنین ذخیره در پشت سدهای خاکی برای استفاده در زمان خشکسالی یا فصول گرم سال است.
کارشناسان منابع طبیعی می گویند:اجرای این طرح‌ها علاوه بر رونق بخش کشاورزی و باغداری، موجب افزایش ذخیره آب، تقویت سفره‌های زیرزمینی و کاهش سرعت تخریب های سیلاب و کنترل دبی آب رودخانه، قنات و چشمه‌ها می شود.
در شرایطی که افزایش رو به رشد تلفات منابع آب و خاک در چند دهه اخیر بر اثر عوامل انسانی و گاهی اقلیمی، تبعات اقتصادی و اجتماعی فراوانی به همراه داشته است به طوری که این مساله علاوه بر تحمیل هزینه‌های اقتصادی و تلفات سرمایه‌های ملی، منجر به تشدید وقوع سیلاب‌ها، افزایش نرخ تولید رسوب و کاهش عمر مفید مخازن سدها، از بین رفتن پوشش گیاهی و کاهش تولیدات کشاورزی و همچنین کم آبی شده در برخی از موارد حتی خیران در دنیا و کشورمان برای اجرای این سازه ها دست بکار شده اند که این خود نشان دهنده اهمیت توسعه چنین زیرساخت هایی است.
به گفته کارشناسان منابع طبیعی ، استان کهگیلویه و بویراحمد با حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومتر مربع وسعت دارای یک درصد مساحت و یک درصد جمعیت کشور است . این استان با داشتن بیش از ۱۰ درصد از روان آب‌های کشور معادل ۱۰ میلیارد متر مکعب آب نیازمند توسعه سازه های آبخیزداری برای حفظ سرمایه های آب و خاک است.
توسعه آبخیزداری به روایت آمار
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد می گوید: در دولت تدبیر و امید ۸۲۰ هزار متر مکعب سازه آبخیزداری در استان انجام شده است. این حجم از سازه های آبخیزداری با یکهزار میلیارد ریال سرمایه گذاری در ۹۷ نقطه کهگیلویه و بویراحمد اجرا شده است.
غلام حسین حکمتیان اضافه کرد: از ابتدای دولت تدبیر و امید تاکنون طرح های ریز و درشت زیادی در قالب مکانیکی شامل سنگ ملاتی و گابیونی در کهگیلویه و بویراحمد اجرا شده است.
حکمتیان گفت: از سال ۱۳۷۰ تاکنون ۲.۶ میلیون متر مکعب سازه آبخیزداری در این استان ایجاد شده است. اجرای این سازه ها باعث ذخیره سالیانه ۴۰میلیون متر مکعب مهار سیلاب و کنترل ۱.۲ میلیون متر مکعب فرسایش خاک در استان می شود.
مزایای آبخیزداری
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد ابراز داشت: کنترل سیلاب،ایجاد اشتغال موقت و دائم،نشاط تفرجگاه ها، مهیا شدن آبشخور برای گونه های حیات وحش،تقویت پوشش گیاهی و افزایش تولیدات کشاورزی و دامپروری،کاهش رسوبات و افزایش عمر مفید سدها مزایای اجرای سازه های آبخیزداری در این استان بوده است.
خدابخش جنگلی با اشاره به انجام طرح مطالعاتی پروژه های آبخیزداری در سطح یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار و مطالعات اجرایی به مساحت ۶۲۰ هزار هکتار در استان ،تصریح کرد: کهگیلویه و بویراحمد ظرفیت اجرای طرح های آبخیزداری بیشتری را دارد.
وی هدف از اجرای این طرح‌ها را ذخیره نزولات آسمانی، افزایش سطح آب سفره‌های زیرزمینی و کنترل فرسایش خاک عنوان کرد و افزود دولت به منظور مقابله با خشکسالی و کنترل سیلاب ها در استان به مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز توجه ویژه ای دارد.
وی آبخیزداری را نبرد خاموش دولت با خشکسالی دانست و گفت: با کنترل روان آب‌ها سطح آب سفره‌های زیرزمینی تقویت می‌شود.
میانگین بلند مدت سالیانه بارندگی در یاسوج،۷۹۱.۷،سی سخت ۶۷۵.۱،دوگنبدان ۴۲۰.۵،دهدشت ۴۸۵.۱،لیکک۳۸۶.۹ و امامزاده جعفر ۴۰۹ میلیمتر است.
میانگین سالیانه بارندگی کهگیلویه و بویراحمد در سال های پرآبی بالغ بر ۷۰۰ میلی متر گزارش شده است در حالی که این شاخص در زمان خشکسالی تا زیر ۵۰۰ میلی متر کاهش می یابد.
