کاهش کم سابقه بارندگی‌ها و بیم بازگشت ریزگردها به قزوین
کاهش کم سابقه بارندگی ها در قزوین سبب افت دوباره سطح سفره های آب زیرزمینی و خشک شدن “الله آباد” بزرگترین تالاب این استان شده است که بیم آن می رود بار دیگر به عنوان کانون تولید ریزگردها در این منطقه احیا و فعال شود.
به گزارش ایرنا، کاهش شدید و کم سابقه بارندگی ها در بهار امسال موجب شده تا کارشناسان و دست اندرکاران حوزه آب از تابستانی سخت سخن گفته و پیش بینی کنند که با تنش های آبی در این فصل روبرو شویم.
کم شدن بارندگی ها علاوه بر خشکسالی و کاهش منابع آب شرب و کشاورزی یک خطر دیگر را برای استان قزوین به دنبال خواهد داشت که بازگشت دوباره ریزگردها در مناطق بیابانی این استان واقع در شرق و جنوب شرقی این استان است که در سال های اخیر به دلیل احیای تالاب دشت الله آباد و ایجاد پوشش گیاهی از میان رفته بودند و شهروندان قزوینی به ویژه آبیکی نزدیک به ۲ سال بود که دیگر شاهد این پدیده نبودند.
تالاب الله آباد قزوین ۲ سال قبل با افزایش نزولات جوی و همچنین رهاسازی بخشی از سرریز آب سد طالقان پس از سال ها دوباره احیا شد و با این اتفاق کانون تولید ریزگردها در قزوین از بین رفت و توسعه اراضی بیابانی در این استان متوقف شد اما آنطور که مسوولان دستگاه های ذیربط می گویند با کاهش بارندگی ها و خشکسالی که امسال پیش بینی می شود آب این تالاب در تابستان خشک شده و این مکان بار دیگر می تواند به مکانی برای انتشار ریزگردها و گرد و غبار تبدیل شود.
اتفاق ناخوشایندی که علاوه بر تبعات مخرب زیست محیطی با آلودگی هوا می تواند سلامت و زندگی عادی شهروندان را نیز تحت شعاع قرار دهد و باعث شود حتی پس از رفتن کرونا شاید باز هم همچنان به خاطر ریزگردها و گرد و غبار موجود در هوا خیلی ها نتوانند ماسک را از روی صورت خود بردارند.
کنترل سفره های آب زیرزمینی راهی برای مقابله با خشکسالی و ایجاد ریزگردها
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان قزوین می گوید هنوز خیلی این مساله را که با بحران کم آبی روبرو می شویم را باور ندارند و همین عادی انگاری باعث می شود تا برنامه های صرفه جویی در مصرف آب آنطور که باید و شایسته است مورد توجه جامعه به ویژه کشاورزان و بهره برداران قرار نگیرد.
او، ریزگردها را یکی از عواقب کاهش بارندگی ها در استان قزوین و البته کم ترین آن می داند و یکی از راهکارهای پیشگیری از این بحران را کنترل مصرف آب در سفره های زیرزمینی می داند.
یدالله ملکی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا احتمال بروز تنش های آبی در تابستان امسال را دور از ذهن ندانست و گفت: انتقال آب سد طالقان به کانال آب دشت قزوین و پرآب بودن این کانال موجل شده تا بسیاری از کشاورزان و روستاییان هنوز به این باور که امسال سال سخت و کم آبی را پیش رو داریم نرسند و به موضوع صرفه جویی توجه لازم را نداشته باشند.
این مسوول گفت: باید قدر آب را بیشتر از این ها بدانیم و بدانیم که در صورت مصرف بی رویه و غیرمنطقی این نعمت الهی با چالش های جدی و بزرگی روبرو می شویم.
ملکی ادامه داد: وقتی شاهد کاهش آب های سطحی باشیم فشار و بهره برداری از سفره های آبی زیرزمینی بیشتر می شود و این بدان معناست که امسال بار دیگر شاهد افت سطح آب های زیرزمینی در استان خواهیم بود در حالی که طی سال های اخیر با کنترل های انجام شده موفق شده بودیم روند افت سالانه ۲ متری این سفره ها را به صفر رسانده و متوقف کنیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان قزوین گفت: ما بر سرهرچاه یک مامور نداریم و با وجود کنترل ها و نصب کنتور باز هم شاهد مصرف بیش از حد مجاز هستیم و تنها فرهنگ سازی می تواند این معضل را مرتفع کند.
ملکی با بیان اینکه هرسال از سد طالقان سهمیه برای کشت تابستان به استان قزوین اختصاص می یافت که با وضعیت فعلی مشخص نیست امسال نیز این اتفاق رقم بخورد،افزود: اگر مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی کنترل نشود شرایط بسیار سختی را تجربه خواهیم کرد که کمترین آن توسعه اراضی بیابانی، خشک شدن چاه ها و ایجاد ریزگردها است.
این مسوول گفت: کنترل مصرف آب های زیرزمینی یکی از راه هایی است که می تواند از خشک شدن اراضی و توسعه بیابان ها و در نهایت ایجاد ریزگردها جلوگیری کند.
قرق اراضی، راهکاری موثر برای پیشگیری از توسعه بیابان و ایجاد ریزگردها در قزوین
سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری و به تبع آن در سطح استان ها ادارات کل منابع طبیعی متولی اصلی مقابله با بیابان هستند، اما تلاش های این دستگاه در این راه حریف خشکسالی و مصرف نامناسب آب در بخش کشاورزی و فشار بر سفره های آب زیرزمینی نمی شود.
مدیرکل منابع طبیعی استان قزوین می گوید امسال نیز مانند سال های گذشته برنامه های متنوعی برای مقابله با بیابانی شدن اراضی در این استان تدارک دیده شده است اما نتیجه بخش بودن این برنامه ها منوط به همراهی مردم به ویژه کشاورزان و دامداران است.
او همچنین گفت با کاهش بارندگی ها و خشک شدن آب تالاب الله آباد احتمال روبرو شدن با پدیده ریزگردها در استان قزوین دور از انتظار نیست.
محسن قاسم زاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا خطر گسترش بیابان در پی کاهش بارندگی ها را جدی دانست و گفت: کاهش بارندگی ها منجر به کم شدن پوشش گیاهی شده و می تواند وسعت اراضی بیابانی را افزایش دهد.
این مسوول ادامه داد: در سال های اخیر با رشد قابل توجه فعالیت های بیابان زدایی و همچنین افزایش نزولات جوی شاهد احیای تالاب الله آباد و رشد پوشش گیاهی در دشت الله آباد بودیم که منجر شد تا کانون تولید ریزگردها در استان از بین برود اما کاهش بارندگی ها و خروج آب از این تالاب این بیم را بوجود آورده که دوباره شاهد ریزگردها و توسعه بیابان در این منطقه باشیم.
قاسم زاده گفت: امسال قرق اراضی در این محدوده و ممنوعیت ورود دام با جدیت و حساسیت بیشتری دنبال و پیگیری خواهد شد چرا که اگر اندک پوشش گیاهی و مراتع منطقه نیز از بین برود، شاهد گسترش بیابان ها و بازگشت کانون ریزگردها در الله آباد خواهیم بود.
این مسوول به برنامه های این دستگاه در حوزه مقابله با بیابان در سال ۱۴۰۰ اشاره کرد و گفت: پایش و کنترل ورود و خروج دام در سطح ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی ملی در کنار عملیات مرتع کاری به شکل کپه کاری در سطح هزار و ۵۰۰ هکتار و قرق و ممنوعیت ورود دام در مناطق حساس و کم پوشش در سطح ۶ هزار هکتار را در دستور کار قرار داده ایم.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین گفت: مدیریت روان آب ها برای تقویت پوشش گیاهی در سطح ۴۰۰ هکتار از دیگر برنامه های تدارک دیده شده این اداره کل در راستای بیابان زدایی در سال جاری به شمار می رود.
قاسم زاده با بیان اینکه برنامه های بیابان زدایی بدون مشارکت و همراهی مردم اثربخشی مناسبی ندارد، نقش روستاییان، کشاورزان و دامداران را در صیانت از عرصه های منابع طبیعی و آب و خاک بسیار مهم برشمرد و گفت: از طریق آموزش و اطلاع رسانی تلاش داریم تا مشارکت هرچه بیشتر جوامع محلی را در این خصوص جلب کنیم.
انتقال پساب راهی مطمئن برای از بین بردن کانون ریزگردها در قزوین
مدیرکل حفاظت محیط زیست قزوین نیز نسبت به بازگشت ریزگردها به این استان هشدار داد و گفت: این پدیده در صورت بازگشت محدود به استان قزوین نخواهد بود و استان های همسایه را نیز با خود درگیر می کند و شاهد انتشار گرد و غبار در آسمان هر سه استان خواهیم بود.
مهران شنتیایی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، احتمال دوباره خشک شدن تالاب الله آباد و بروز پدیده ریزگردها را در این استان بالا دانست و گفت: کاهش شدید بارندگی ها موجب شده تا احتمالا در تیرماه امسال با خشکی دوباره تالاب الله آباد مواجه شویم که این موضوع می تواند عاملی برای بازگشت ریرگزدها به استان قزوین باشد و از بین رفتن پوشش گیاهی در این دشت ۱۲۰ هزار هکتاری باشیم که می تواند به کانون انتشار ریزگرد متقاتبدیل شود.
این مسوول گفت: در صورت بازگشت ریرگزدها در پی خشکل شدن تالاب الله آباد که کانون ریزگرد بوده، این پدیده مخرب علاوه بر قزوین استان های همجوار همچون البرز و تهران را نیز تحت تاثیر خود قرار خواهد داد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست قزوین یادآور شد: در پی نزولات جوی و بارندگی های خوب ۲ سال اخیر شاهد احیای دوباره تالاب الله آباد به وسعت نزیک به سه هزار هکتار بودیم به طوری که این مکان به زیستگاه ۲۲ گونه پرنده آبزی و کنار آبزی از جمله باکلان، فلامینگو، لک لک، حواصیل خاکستری، چنگر، اردک سرسبز،اگرت بزرگ و کوچک تبدیل شده بود اما با خشکی دوباره این مکان شاهد از بین رفتن این زیستگاه جانوری خواهیم بود.
شنتیایی علاوه بر کاهش بارندگی و خشکسالی، وجود زهکش نامناسب در تالاب الله آباد را از دیگر دلایلی که منجر به خشکی دوباره این تالاب در آینده نزدیک می شود نام برد و گفت: این زهکش کمکی به نگهداشت و ذخیره آب این تالاب نکرده بلکه آب داخل تالاب را با سرعت به بیرون منتقل می کند که البته در پی هشدارهای اداره کل حفاظت محیط زیست و ورود دادستانی شهرستان آبیک فعلا جلوی این زهکش مسدود شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست قزوین با بیان اینکه راهکار فوری و کوتاه مدت برای پیشگیری از خشک شدن دوباره تالاب الله آباد و جلوگیری از تبدیل شدن آن به کانون ریزگردها وجود ندارد،افزود: یک راهکار مناسب برای پیشگیری از این موضوع انتقال پساب های صنعتی و فاضلاب تصفیه شده شهرهای اطراف به این تالاب است که در سالیان قبل در تفاهم نامه ای بین استانداری و صندوق ملی محیط زیست مقرر شده بود پیگیری و اجرا شود.
شنتیایی ادامه داد: مطالعات انتقال پساب های شهرک صنعتی لیا و فاضلاب های تسویه شده شهرهای اطراف به تالاب الله آب از سوی محیط زیست اجرا شده و اعتبار برآورد شده در این زمینه ۴۵ میلیارد تومان بوده که امیدواریم با ابلاغ و تخصیص آن شاهد اجرایی شدن این طرح باشیم که می تواند منابع پایداری از آب را به تالاب منتقل کرده و باعث حفظ رطوبت خاک در این منطقه شده و از بروز ریزگردها جلوگیری کند.
این مسوول با بیان اینکه حضور دوباره ریزگردها می تواند آلودگی هوا در شهرستان آبیک را تشدید کند،افزود: ریزگردها می توانند سلامت مردم را دچار خدشه کرده و زندگی عادی شهروندان را با اخلال روبرو کنند بنابراین باید با جدیت به دنبال از بین بردن کانون ریزگردها در دشت الله آباد باشیم که تحقق این مهم در گرو همکاری دستگاه های اجرایی مختلف با یکدیگر است.
ریزگردها خطری خزنده که چندان جدی گرفته نمی شود
مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین نیز به نکته جالبی اشاره کرد که کمتر مورد توجه قرار می گیرد، او به روند جهش خزنده معضلاتی مانند خشکسالی و پدیده هایی مانع ریزگردها اشاره کرد که بروز تدریجی آنها موجب می شود جامعه و دستگاه ها به آنها مانند برخی حوادث آنی دیگر مانند سیل و زلزله واکنش نشان نداده و خطر آن را جدی نگیرند.
قدرت الله مهدیخانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا یکی از تاثیرات مخرب کاهش بارندگی ها در سال جاری را مواجهه با تنش های آبی و تشدید خشکسالی دانست و گفت: آخرین گزارش ها حاکی است که نسبت به میانگین بلند مدت با کاهش ۳۰ درصدی بارندگی روبرو خواهیم بود.
این مسوول گفت: تداوم این رویه خشک شدن تالاب الله آباد و احتمال روبرو شدن دوباره با معضل ریزگردها را به دنبال خواهد داشت.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین گفت: با توجه به اینکه پدیده هایی چون خشکسالی و ریزگردها از یک رویه تدریجی برخوردار هستند بازتاب و برخورد فوری با آنها با حوادثی چون زلزله و سیل متفاوت است و دارای حالت تخریبی خزنده است که گاها جامعه و حتی دستگاه های مسوول را نسبت به آثار آن دچار کم توجهی می کند در صورتی که خسارت این پدیده به مراتب بسیار بیشتر از سیل و زلزله است.
مهدیخانی هشدار داد: در ۲ سال گذشته شهروندان آبیکی ۷۰ روز را با آلودگی هوا سپری کردند و اگر شاهد بازگشت ریزگردها باشیم ممکن است تعداد این روزها افزایش پیدا کند.
وی با بیان اینکه علاوه بر خشکی تالاب الله آباد، فشار بیس از اندازه به سفره های آبی زیرزمینی نیز خشکسالی و بیابانی شدن اراضی در دشت الله آباد را تشدید می کند،افزود: برای پیشگیری از این موضوع در نشست شورای هماهنگی مدیریت بحران استان مقرر شد تا جهاد کشاورزی امسال با جدیت بیشتری محدودیت کشت محصولات پرآب بر را دنبال کند و افرادی که معمولا هرساله در سطح وسیع و مساحت های گسترده اقدام به اجاره اراضی کشاورزی در شهرستان بوئین زهرا و آبیک برای کشت گوجه فرنگی، خربزه و هندوانه می کنند، مدیریت شوند.
مدیرکل مدیریت بجران استانداری قزوین گفت: یکی دیگر از راهکاری جلوگیری از ایجاد ریزگردها در دشت الله آباد علاوه بر تقویت پوشش گیاهی این منطقه از طریق کشت گیاهان مقاوم و سارگار با محیط، قرق اراضی است که تاکید شده تا امسال اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری با جدیت آنرا دنبال و پیگیری کند.
این مسوول همچنین بر تلاش و پیگیری ستاد هماهنگی مدیریت بحران استان قزوین برای تخصیص اعتبار لازم به منظور انتقال پساب های صنعتی استان به دشت الله آباد برای از بین بردن دائمی کانون ریزگردها خبر داد.
