تبخیر آب و خطرات خشکسالی در کشور
مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط زیست گفت: حتی آب را اگر بیش از اندازه در یک روز بخوریم امکان خطر مرگ را در پی دارد پس بنابراین هر چیزی حتی خوب هم باشد در حالت افراط آفت برانگیز است پس باید گفت سدسازی در حدی باشد که شرایط اکوسیستم را به خطر ندازد و مواردی که به محیط زیست آسیب گسترده می‌زنند و اگر شرایط افراط را نداشته باشد مخالف سدسازی نیستیم در واقه با اصراف در این کار مخالف هستیم.
مسعود باقرزاده‌کریمی، مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط زیست در گفتگو با میزان گفت: سد امیرکبیر یا سد کرج حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب گنجایش آن است که رودخانه کرج آورد سالانه‌اش بالای یک میلیارد متر مکعب است بنابراین باید گفت که این عدد ۲۵۰ میلیون در مقابل یک میلیارد عدد بزرگی نیست و یک چهارم این آب را تشکیل می‌دهد مابقی در رودخانه جاری است.
وی افزود:، ولی به این صورت نیست؛ آبی که پشت سد می‌ماند درواقع کل آب را درگیر میکند، کل آب یعنی یک میلیارد مترمکعب را در پشت سد مهار میکنیم و از دریچه‌های سد آن را خروج می‌دهیم که این در اصل برداشت غیرمجاز از آب می‌شود.
باقرزاده کریمی ادامه داد: در اغلب رودخانه‌هایی که از سد‌ها رها سازی شده اند به علت اینکه جریان‌ها سیلابی نیست برداشت غیرمجاز آب صورت گرفته است؛ بنابراین وقتی سدی را می‌زنیم هم باید بالادست و هم پایین دست سد‌ها و رودخانه‌ها را ساماندهی کنیم در بالای سد‌هایی که ساخته می‌شود کلی جنگل و مرتع وجود دارد، چون نظارت خوبی را هم نداریم و کلی مراتب و درختان و پوشش گیاهی دچار فرسایش شده است پوشش گیاهی از بین رفته و خاک دچار فرسایش شده است.
مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط زیست گفت:، چون جریان آب در پشت سد آرام است رسوبات و فرسایشات پشت سطح آب سد جمع میشوند و مخزن سد را پر از رسوب می‌کنند در واقع بیش از ۲۰ درصد مخازن سد‌ها از گل پر شده است نه از آب که خود یک آسیب جدی به محیط وارد میکند؛ که وقتی پروژه سدسازی را طراحی میکنیم اول باید مشکل بالادست حل کرد.
وی اظهار کرد: دیگر اینکه ما در منطقه زندگی میکنیم که میزان تبخیر آب تقریبا ۱۰ برابر میزان بارش آن است و مناطق کویری که حدود ۴۰ تا ۵۰ برابر است. در مناطق کویری ایران در جایی که تبخیر آب بسیار بالا است اقدام به سدسازی کرده ایم در این مناطق بارندگی حدوداً ۱۵۰ میلیمتر است و تبخیر ۲۰۰۰ میلیمتر است در کویر تبخیر ۴۰۰۰ میلی متر است آبی که در پشت سد نگه میداریم بخش بسیار بالای آن به علت تبخیر تخلیه می‌شود.
باقرزاده کریمی توضیح داد: در اصل نیاکان ما خیلی عاقلانه فکر کرده بودند و آب را در زیر زمین حفظ و نگهداری می‌کردند نه روی زمین قنات و سیستم قنات‌ها در واقع آب در زیرزمین نگهداری می‌شد تا از تبخیر جلوگیری شود، می‌توان آب را در زیر زمین حفظ کنیم به جای آنکه سدسازی را با هزینه‌های بسیار بالا و آسیب‌های زیست محیطی داشته باشیم.
مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط زیست تاکید کرد: فقط با راهکاری بسیار ساده اجازه ندهیم آب تبخیر شود قنات‌ها و سیستم قنات که در زیر زمین طراحی شده بودند مانع از تبخیر بالایی آب می‌شد و راهکار‌های دیگری همچون دشت‌های کوهستانی را حفظ کنیم و می‌توانیم این آب را از طریق چشمه‌های در دسترس همگان قرار دهیم و استفاده کنیم.
تولید انرژی خورشیدی و بادی آسیبی به محیط زیست نمی‌زند
مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط زیست گفت: از برای تولید انرژی سد‌های بزرگی هم در این کار ساخته ساخته شده اند، ولی افراط در ساختن سد برای دریافت انرژی، در حالی که می‌توان جایگزین بهتری پیدا کرد می‌توان از انرژی لایتناهی خورشید و همچنین استفاده از انرژی باد استفاده کنیم که از فشار آوردن به منابع آب جلوگیری کرد که استفاده از آب برای تولید انرژی زیاد توجیه‌پذیر نیست.
وی توضیح داد: برای تامین انرژی باید طوری باشد که که از تمام شریان‌های رودخانه‌ها را پوشش ندهد و جریان‌های آب رودخانه به صورت طبیعی باشد حجم مخزن سد‌ها و تعداد آن‌ها آنقدر زیاد نباشد.
باقرزاده کریمی اظهار کرد: در واقع اگر بخواهیم مخازن سد‌ها را تخمین بزنیم چیزی حدود شاید چندین برابر دریاچه ارومیه مساحت داشته باشه که تحت تبخیر شدید هم قرار می‌گیرند با توجه به این موضوعات است که با سدسازی افراطی کاملاً مخالفیم و آسیبی را که به محیط زیست وارد میکند جبران ناپذیر است و در اصل برای آینده محیط زیست کشورمان ایران محیط زیست سالمی را نخواهیم داشت.
انتقال آب بین حوزه ای، اکوسیستم را دچار تغییرات میکند
مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط زیست گفت: به طور کلی محیط زیستی‌ها در کل جهان بنا به دلایل متعدد ترجیح می‌دهند که با انتقال آب بین حوضه‌ای مخالفت کنند به این علت است که وقتی می‌گوییم مناطق خشک مثل حوزه سمنان، حوزه زاینده‌رود و یا در حوزه بختگان که همگی این‌ها در مناطق خشک قرار دارند وقتی یک منطقه‌ی اقلیم خشک دارد تمام اجزای آن را به توپوگرافی، پوشش گیاهی، حیات وحش و حتی جوامع انسانی با شرایط خشک منطقه سازگاری پیدا کرده‌اند.
وی افزود: در واقع بهترین و تاریخی‌ترین شهر‌ها در حاشیه کویر به وجود آمده است و از اصفهان، شیراز، کرمان و سمنان حالا چطور شده است که بعد از دو هزار سال سرپا ماندن بدون اینکه سدی ساخته باشند و یا انتقال آب از حوضه دیگر به این مناطق صورت گیرد با سازگاری در یک منطقه خشک زندگی می‌کنند و خودشان را با آن شرایط سازگار کرده‌اند.
باقرزاده کریمی مطرح کرد: حالا در این مناطق بارگذاری اضافی انجام می‌شود به طور مثال شهر اصفهان یک شهر توریستی واقع در منطقه خشک است که از طریق جذب توریسم می‌تواند فعالیت‌های معیشتی داشته باشند چرا به دنبال افزایش فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی است، در حالی که این استان در یک منطقه خشک قرار دارد، نمی‌شود که بارگذاری اضافی را در یک منطقه که توان طبیعی منابع زمینه محدودی دارد بارگذاری اضافه تحمیل کنیم که خود بوجود آورنده مشکلات دیگری از قبیل مهاجرت از شهر‌های دیگر برای فعالیت صنعتی و حل مشکلات معیشتی خود به این منطقه می‌شود.
مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط زیست گفت: با این ادعا که در حال ایجاد اشتغال و توسعه هستیم وقتی در یک منطقه کمبود آب دارد با روش‌های غیر استاندارد از حوزه‌ای به حوزه دیگر آب انتقال دهیم و با این حرف که همه چیز محیا است و فقط مشکل آب را داریم پس باید از حوزه‌های دیگر به این استان انتقال دهیم همه مشکلات حل می‌شود.
وی اظهار کرد: در واقع برای توسعه در هر زمینه‌ای اول باید موارد اکوسیستم را در نظر بگیریم در واقع باید زنجیر توسعه را با ضعیف‌ترین حلقه آن منطقه سنجید نه قوی‌ترین آن، در منطقه خاورمیانه مهمترین مسئله آب است و بنابراین طرح‌ها و توسعه‌های ما باید آب محور باشد باید روی ضعیف‌ترین حلقه‌ای که آب و مهمترین مسئله است و مباحث توسعه را تعریف و در نظر گرفته و انجام داد.
باقرزاده کریمی گفت: در واقع در منطقه خاورمیانه به خصوص در کشور ما منابع انسانی بسیار خوبی داریم، ثروت‌های زیرزمینی بسیار بالا داریم، اراضی خوبی داریم، ولی چیزی که اصلی‌ترین موضوع است و توانمندی‌های دیگر را تحت تاثیر قرار می‌دهد باید در نظر گرفته شود آب است که در منطقه کم داریم. این تفکر کاملا اشتباه است که همه تدابیر توسعه را در یک منطقه انجام دهیم باید بگوییم نداریم و از دریا این آب را بخواهیم تامین کنیم که کاملا اشتباه است.
مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط زیست تاکید کرد: در واقع می‌شود از دریا استفاده کرد، ولی باید تبعات و ضرر‌های حاصل از این جابجایی را هم بدهیم. ضرر‌هایی از قبیل تخریب جنگل، آسیب به مناطقی که آب شیرین‌کن نصب می‌شود و باعث شوری بیش از حد منطقه را بدنبال دارد، تخریب و فرسایش خاک در مسیر انتقال را بپذیریم که خود تبعات بسیاری را به دنبال دارد. بعد از این همه موارد بیاییم در یک منطقه بارگذاری اضافی جهت توسعه داشته باشیم در حالی که می‌توانستیم این صنایع را به نزدیک منابع اصلی انتقال دهیم و صنعت یا هر چیزی را در آن مکان انجام دهیم.
