پیدا و پنهان حقابه زنجان از قزل اوزن
به گزارش ایرنا، رودخانه «قزل یا قیزیل اوزَن» از ارتفاعات چهل چشمه دهستان سارال بخش دیواندره شهرستان سنندج سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از استان‌های کردستان، زنجان، آذربایجان شرقی و اردبیل در لاهیجان گیلان در نزدیکی حسن کیاده به دریای خزر می‌ریزد. طول خط سیر این رود حدود ۵۰۰ کیلومتر است که بیش از نیمی از آن در خاک استان زنجان جریان دارد.
بخش اعظم حقابه استان زنجان از روان آب (آب های روخانه ها) تامین می شود و در سال های اخیر بحران کم آبی با معضلات خشکسالی تشدید شده و منابع فعلی هم جوابگوی نیاز کشاورزی استان نیست.
در ایام تابستان به دلیل خشک شدن «قیزیل اوزَن» بخشی از آب مورد نیاز کشاورزان طارم طی چند سال اخیر با پیگیری ها و برنامه ریزی های لازم از سد آیدوغموش میانه در آذربایجان شرقی، خریداری می شود و در شالیزارها و باغهای زیتون شهرستان طارم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بخش اعظمی از اتکای استان زنجان در حوزه آب به منابع زیرمینی است به طوری که از مجموع حدود ۱.۷ میلیارد مترمکعب آب کشاورزی، نزدیک به ۱.۳ میلیارد مترمکعب آن از طریق آب های زیرزمینی تامین می شود.
همچنین ۹۰ درصد آب مورد نیاز صنایع استان نیز از منابع زیر زمینی تامین می شود و این موضوع فشار بر منابع زیرزمینی را بیش از پیش مضاعف کرده است.
در این شرایط خبر انتقال سالانه ۵۰ میلیون مترمکعب آب رودخانه قزل اوزن برای مصارف آب آشامیدنی، کشاورزی، صنعت و گردشگری اردبیل در زنجان طنین زیادی داشته و افراد مختلفی از اقشار گوناگون در فضای مجازی پیرامون آن اظهار نظر می کنند.
دامنه این مباحث موجب شد تا برخی از نمایندگان استان نسبت به این مساله واکنش نشان دهند. مصطفی طاهری نماینده مردم زنجان و طارم در واکنش به این مساله در صفحه شخصی در فضای مجازی نوشت:
«آب طارم نه معامله می‌شود، نه منتقل. نه شایعه‌ای آن را می‌گیرد، نه تفرقه‌ای آن را می‌خشکاند. شایعات بی‌پایه، آینده‌ای برای طارم نمی‌سازند. مسیر روشن ما: اقدام بی سر و صدا برای آب طارم، نه برای بازی با افکار. برای مدیریت پایدار منابع آبی، هر قدم را با مردم و برای مردم برداشته‌ایم.»
بنابر اظهارت مسوولان امور آب منطقه ای استان اردبیل بر اساس مصوبه کمیسیون تخصیص آب وزارت نیرو، انتقال سالانه ۵۰ میلیون مترمکعب آب رودخانه قزل اوزن برای مصارف آب آشامیدنی، کشاورزی، صنعت و گردشگری اردبیل تعیین شده و آب تخصیص یافته از رودخانه قزل اوزن برای شهرستان‌های اردبیل، خلخال و کوثر و به تناسب نیاز این مناطق توزیع می‌شود.
این سهم ۵۰ میلیون مترمکعبی قرار بود از سد «پیرتقی» واقع در ۵۰ کیلومتری جنوب غرب خلخال بر روی رودخانه قزل اوزن تخصیص یابد ولی با جمع‌بندی کارشناسان مقرر شده سهم اردبیل از طریق سد شهریار استان آذربایجان شرقی به این استان انتقال یابد که عملیات احداث خطوط انتقال آن نیز در حال اجراست.
سد «شهریار» (استور) با ظرفیت ۷۰۰ میلیون مترمکعب، در ۳۹ کیلومتری شمال شرقی میانه بر روی رودخانه قیزیل اوزن در نزدیکی روستاهای اوستور و کوبلان (کهبنان) واقع است.
برخی مسوولان امر در استان زنجان هم روایت دیگری از این موضوع دارند و اظهار می‌کنند سهم‌بری ۵۰ میلیون متر مکعبی استان اردبیل از آب رودخانه قزل اوزن مربوط به مصوبه ای در ۱۰ سال قبل بوده و اصلا چنین تصمیمی در زمان فعلی اتخاذ نشده است.
نبی اله محمدی، نماینده دیگر مردم زنجان و طارم در مجلس شورای اسلامی در اظهاراتی در شورای اداری شهرستان طارم در این خصوص گفت که حوضه آبریز قزل اوزن متعلق به خلخال است و ارتباطی به دشت اردبیل ندارد و دلایل توجیهی پروژه مشخص نبوده و مورد تایید و موافقت ما نیست.
وی با بیان اینکه ما به موضوع آب نگاه کشوری داریم نه نگاه استانی، خاطرنشان کرد: احداث خط انتقال از سد شهریار به شهر اردبیل منطقی نیست و اصلا چرا باید در گذشته چنین چیزی مصوب شده باشد.
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان زنجان، مصوبه تخصیص آب از قیزیل اوزن به اردبیل مربوط به سال ۱۳۹۳ است و مبنای آن هم این است که این استان هم حوضه آبریز به قیزیل اوزن دارد.
اکبر باقری افزود: ما برای استان زنجان توانسته ایم از سد مشمپا افزایش تخصیص بگیریم و سهم استان را از این میزان به ۵۰ میلیون متر مکعب برسانیم که ۳۲ و نیم میلیون آن برای شرب و ۱۷ و نیم میلیون متر مکعب آن نیز سهم صنعت استان است.
وی اظهار کرد: اولویت اصلی تامین آب استان سد مشمپاست که این سد هم اکنون ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که با ورود به مرحله بهره برداری، آب شرب پایدار و مطمئن برای زنجان را تامین خواهد کرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان زنجان گفت: این سد در جنوب غربی زنجان حوالی روستای مشمپا و بر روی رودخانه قزل اوزن در حال احداث است.
در تعیین میزان حقابه استان زنجان در سال های گذشته سهم قابل توجهی از روان آب ها به این استان داده شده ولی امروز با وقوع خشکسالی ها مشکلات عدیده ای در استان در تامین آب مورد نیاز کشاورزی و صنعت ایجاد شده است.
از این رو تکمیل و افتتاح طرح های تامین منابع آب پایدار در استان بدون اتکا به منابع زیر زمینی در رفع دغدغه ها موثر خواهد بود.
