اصلاح الگوی مصرف برگزیده‌ترین راهکار مقابله با خشکسالی
به گزارش ایرنا، خشکسالی یک پدیده طبیعی و تکرار شونده اقلیمی است و به عنوان بی‌سرو صداترین بلایای طبیعی شناخته می‌شود و تعاریف مختلفی برای خشکسالی ارایه شده و به طرق مختلف این پدیده مورد بررسی قرار گرفته است.
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی به عنوان یکی از کشورهای خشک و نیمه خشک شناخته شده و این مساله مخصوصا در بخش‌های شرقی و مرکزی بیشتر دیده است.
واقع شدن ایران بر روی کمربند خشک جهانی باعث شده که در برخی سال‌ها به علت وقوع خشکسالی آسیب‌های فراوان به کشور وارد شود و استان مرکزی نیز از این امر مستثنی نیست.
این پدیده ناخوشایند یکی از مهمترین حوادث طبیعی است که بر روی محیط زیست، اقتصاد، کشاورزی، توزیع جمعیت، مسایل اجتماعی و سیاسی اثر می‌گذارد و تاثیرات این پدیده در نواحی روستایی که اقتصاد مردم بر پایه فعالیت‌های کشاورزی استوار است، می‌تواند تاچندین برابر افزایش یابد.
استان مرکزی با مساحتی بالغ بر ۲۹ میلیون و ۵۳۰ هزار متر مربع در نیمه مرکزی و غربی کشور واقع شده و حدود ۲ درصد از مساحت کل ایران را به خود اختصاص داده و پاییز سال ۱۳۹۶ یکی از خشکترین پاییزهای دوره‌های آماری را گذراند.
درحال حاضر مجموع کسری مخزن تجمعی درازمدت دشت‌های استان مرکزی به بیش از پنج میلیارد مترمکعب رسیده است و از ۱۵ آبخوان آبرفتی استان، ۱۰ آبخوان ممنوعه و پنج آبخوان ممنوعه بحرانی است و علاوه بر موارد فوق، کاهش بارندگی‌های استان در سال‌های اخیر و کاهش بسیار شدید پوشش برفی در ارتفاعات استان این روند را تشدید کرده است.
کاهش ذخیره منابع آبی استان مرکزی نگران کننده است/ ضرورت مدیریت مصرف در تمامی بخش‌ها
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: ذخیره آبی سدها و منابع آب زیرزمینی استان وضعیت مطلوبی ندارد و در بسیاری از دشت‌ها شرایط بحرانی و هر سال بدتر از سال گذشته می‌شود.
«حسین اسدی» افزود: با وجود کمبود آب تاکنون قطعی و یا کاهش فشار آب برای مشترکان تصمیم‌گیری نشده است.
وی ادامه داد: نیاز آبی شهر اراک از آب سد کمال‌صالح به طور میانگین سه میلیون مترمکعب در ماه است و این موضوع لزوم اخذ تدابیر جدی را بیش از پیش نمایان می‌کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی بر اجرای مدیریت توأمان آب و برق و استقرار تشکل‌های آب‌بران تأکید کرد و گفت: کسری مخزن تجمعی آبخوان‌های آبرفت استان در حدود پنج میلیارد مترمکعب است و بیش از ۸۷ درصد این کسری مربوط به چهار دشت کمیجان، زرند، ساوه و اراک است.
اسدی، قطع انشعابات فضای سبز اراک و استفاده از آن برای شرب به میزان ۱۰۰ لیتر در ثانیه، راه‌اندازی پمپ‌های سکوی شناور روی دریاچه سد کمال‌صالح برای امکان استفاده از حجم مرده سد در شرایط اضطراری و اجرای خط انتقال مربوط به ۶ حلقه چاهی که شرکت آب و فاضلاب به صورت تجهیز شده دارد را از مهمترین نکات مورد نظر برای مدیریت مصرف آب عنوان کرد.
تنش آبی در ۲ شهر اراک و ساوه جدی است
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: میزان آب شرب قابل استحصال از سد کمال صالح برای شهر اراک تا ۲ ماه و از سد الغدیر برای شهر ساوه تا سه ماه پاسخگو است.
اسدی در شورای حفاظت از منابع آب و کارگروه سازگاری با کم آبی استان با اشاره به تنش آبی شدید در ۲ شهر اراک و ساوه خاطر نشان کرد: میزان بارندگی استان از ابتدای مهرماه تاکنون ۱۹.۸میلیمتر بوده که در مقایسه با ۳۰ میلیمتر سال گذشته و ۳۵ میلیمتر درازمدت به ترتیب ۳۴ و ۴۴ درصد عقب است.
وی ادامه داد: اکنون از مجموع ظرفیت ۹۵ میلیون مترمکعبی سد کمال صالح، ۹.۱۶ میلیون مترمکعب پُر است که از این میزان ۱۰ میلیون مترمکعب غیرقابل استحصال و ۶ و ۹ دهم میلیون مترمکعب آب قابل برنامه‌ریزی است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی درباره وضعیت سد الغدیر ساوه نیز گفت: از ۲۷۷ میلیون مترمکعب حجم این سد نیز ۱۸میلیون مترمکعب آن پُر است که از این میزان تنها ۲ میلیون مترمکعب قابل برنامه‌ریزی است.
اسدی با اشاره به وضعیت نامناسب منابع آب زیرزمینی در استان نیز افزود: کسری مخزن تجمعی آبخوان‌های آبرفتی استان در حدود پنج میلیارد مترمکعب است که بیش از ۸۷ درصد این کسری مربوط به چهار دشت کمیجان، زرند، ساوه و اراک است.
وی تأکید کرد: به منظور به تعادل رساندن آبخوان‌های استان توجه جدی به برنامه‌های سازگاری با کم آبی و اجرای طرح‌های احیا و تعادل بخشی از ملزومات فعالیت‌های دستگاه‌های ذیربط است.
۱۵ دشت استان مرکزی در وضعیت ممنوعه
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: با توجه به تداوم خشکسالی طی چهار سال اخیر، بارندگی‌ها تأثیر مثبتی در بهبود منابع آب زیرزمینی نداشته است.
اسدی درباره وضعیت دشت‌های ممنوعه استان افزود: با رصدی که هر ماه انجام می‌شود و بررسی چاه‌هت، مشاهده شد که افت سطح آب پنج دشت ممنوعه و ۱۰ دشت هم ممنوعه بحرانی است.
وی بیان کرد: اکنون کسری مخازن سالیانه دشت‌های استان حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب و کسری مخازن تجمعی(دوره آماری ۳۵ ساله) حدود پنج میلیارد مترمکعب است که بیشترین افت و کسری مخازن مربوط به دشت‌های اراک، ساوه، کمیجان و زرندیه است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: با توجه به تداوم خشکسالی در چهار سال اخیر، بارندگی‌ها تاثیر مثبتی در بهبود وضعیت دشت‌ها نداشته و مدیریت مصرف باید مورد اهتمام جدی قرار گیرد.
اسدی افزود: در برنامه‌های مصوب و ابلاغی کارگروه ملی سازگاری با کم آبی کشور و استان پُر و مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز، تجهیز چاه‌ها به کنتور هوشمند، اصلاح و تعدیل پروانه‌ها، اجرای الگوی کشت مناسب هر دشت، اجرای طرح‌های نوین آبیاری، جایگزینی کشت گلخانه‌ای به جای کشت سنتی تدارک شده است.
وی بیان کرد: سال گذشته ۱۵۳ حلقه چاه غیرمجاز پُر و مسدود شد و ۲۱۰ حلقه چاه غیرمجاز دیگر باید مسدود شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی درخصوص میزان مصرف منابع آبی استان در بخش کشاورزی از طریق چاه‌های غیرمجاز و فاقد پروانه گفت: در بخش کشاورزی تعداد ۲ هزار حلقه چاه مشمول فرم یک بوده که حدود ۵۰ درصد آن تعیین تکلیف شده و مابقی در دست اقدام است.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی هم گفت: با توجه به استمرار خشکسالی در کشور، سیاستگذاری کلان و کارآمد برای مقابله با این پدیده مخرب ضروری است.
«نادرقلی ابراهیمی» افزود: خشکسالی پدیده‌ای پیچیده است که تبعات آن بر اکوسیستم، کشاورزی و منابع آب، تغییر اقلیمی و تنوع زیستی کشور مشهود شده و می‌طلبد برای مقابله با آن ضمن پرهیز از برنامه‌های مقطعی و پاک کردن صورت مساله با اعتبارات کافی و سیاستگذاری مناسب وارد عمل شد.
وی ادامه داد: حوزه‌های آبخیز مناطق مختلف کشور در سال‌های اخیر و دشت‌های ممنوعه با بحران کم آبی و افت شدید سطح آب مواجه شده‌اند.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اهمیت آب در توسعه استان پیگیری خط انتقال آبرسانی از خلیج فارس و حقابه‌های مسلم استان از استان‌های همجوار را از مهمترین راهکارها برای حل بلندمدت مسائل آبی دانست.
نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس شورای اسلامی گفت: مدیریت آب در بخش‌های مختلف شرب صنعت و کشاورزی بایستی تفکیک و برای هر یک راهکارهای درست تعریف شود.
ابراهیمی افزود: یکی از مباحث مهم در تدوین سیاستگذاری خشکسالی بهره‌برداری حداکثری از مجموعه بارندگی‌های کشور و شرایط پراکنش آب است که باید با سرعت بخشی به عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در پهنه سرزمینی اجرا شود.
انتقال آب از خلیج فارس برای مصرف صنایع استان مرکزی
معاون برنامه‌ریزی شرکت آب منطقه‌ای مرکزی گفت: انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان برای مصرف صنایع استان مرکزی برنامه‌ریزی شده که در مرحله اول این طرح سالانه ۶۵ میلیون متر مکعب آب به استان منتقل می‌شود.
«مهدی خیراندیش» افزود: سازوکار چگونگی انجام این طرح و اعتبار مورد نظر برای اجرای آن در استان مرکزی در دست بررسی است.
وی بیان کرد: ۱۷ استان از طرح انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به فلات مرکزی بهره‌مند می‌شوند که استان مرکزی یکی از این استان‌ها است.
معاون برنامه‌ریزی شرکت آب منطقه‌ای مرکزی ادامه داد: این طرح انتقال در ۱۲ سال اخیر ویژه استان‌هایی از جمله اصفهان، کرمان، خراسان، سیستان و بلوچستان بود که مشکل کمبود آب داشتند و در این بازه زمانی، استان مرکزی با کمبود آب مواجه نبود.
خیراندیش افزود: استان مرکزی در سال‌های اخیر با چالش کاهش نزولات جوی مواجه شد، بنابراین مطالعات طرح انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان از سال گذشته به شکل جدی در این استان دنبال شده است.
وی توضیح داد: طرح تامین و انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به فلات مرکزی ایران، شامل تعدادی پروژه برای تامین آب و شیرین‌سازی و انتقال آن به مقاصد مصرف در استان‌های دارای کمبود آب در فلات مرکزی است که در چند مسیر به وسیله خطوط لوله انتقال آب، ایستگاه‌های پمپاژ و نیروگاه‌های برق اجرا می‌شود.
بحران کم آبی یک چالش جهانی است که نیازمند همکاری و تلاش مشترک همه جوامع و نهادها است. برای مواجهه با این چالش، باید با اتخاذ تصمیمات واقع‌بینانه، اصلاح الگوهای مصرف آب، توسعه منابع آب و ایجاد سیاست‌ها و برنامه‌های مدیریتی مناسب، به حفظ و مدیریت پایدار منابع آبی پرداخت، امید است با تلاش مشترک و هماهنگی، بتوان آینده‌ای پرآب و پایدار را برای نسل‌های آینده فراهم کرد.
