توسعه مازندران به مهار آب‌های سطحی وابسته است / توان موجود در استان را صرف حاشیه‌ها نکنیم
به گزارش خبرنگار ایرنا، محمدابراهیم یخکشی روز سه‌شنبه در نشست با خبرنگاران ضمن برشمردن برخی اولویت‌های آبی مازندران به عنوان پیش‌نیازهای توسعه اقتصاد این استان اظهار کرد: مازندران استان استراتژیک در حوزه کشاورزی است و از نظر نیاز آبی برای بخش کشاورزی با همه استان‌ها شرایطش متفاوت است. در مصرف آب آشامیدنی هم با توجه به گردشگرپذیر بودن استان و جمعیت شناور نیاز به اجرای طرح‌های آبرسانی بالاست. این وضعیت و نیازها اهمیت اجرای پروژه‌های مهار آب‌های سطحی از جمله سدسازی را در استان بیشتر می‌کند.
وی ادامه داد: ما بر خلاف بسیاری از استان‌ها که تابستان‌ها عمدتا درگیر پیک مصرف آب آشامیدنی هستند، در مازندران دو نیاز حداکثری در تابستان داریم. نیاز کشاورزی ما مثل نیاز آب آشامیدنی ضرورت دارد. نمی‌توان کشاورزی مازندران را نادیده گرفت، بنابراین باید در زمستان آب را ذخیره و در تابستان مصرف کنیم.
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران با اشاره به برخی مخالفت‌ها بابت سدسازی در مازندران، خاطرنشان کرد: بخشی از دغدغه این دوستان درست است اما نباید فراموش کنیم که هر توسعه‌ای یک سری خسارت دارد لذا در ارزیابی‌های زیست‌محیطی باید منافع و مزایا را در نظر بگیریم.
یخکشی با بیان این‌که در بحث توسعه باید خسارت‌ها به حداقل رسانده شود، تصریح کرد: همه تلاش‌های ما و سازمان‌های دیگر و حتی سمن‌ها باید این باشد که در مسیر توسعه خسارت‌ها به حداقل برسد. هر برنامه‌ای ممکن است به چکش‌کاری نیاز داشته باشد؛ بنابراین باید به دنبال حداکثری کردن منافع باشیم.
وی ادامه داد: انتظار ما این است که توان موجود در استان را صرف حاشیه‌ها نکنیم. همین مخالفت‌ها در نهایت جلوی اجرای پروژه‌های مهم ما و توسعه را می‌گیرد. همه ما باید به هم کمک کنیم که توسعه با سرعت بیشتر شکل بگیرد.
سدسازی مبتنی بر نیاز
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران گفت: ما بر مبنای برخی از اختلاف‌نظرهای کنونی با تعدادی از کنش‌گران محیط زیست هم‌نظر هستیم و مانند آن‌ها در حالت عادی راغب نیستیم سد بسازیم. اگر رودخانه آب داشته باشد چرا باید سد بسازیم؟ اما مشکل ما این است که در استان دچار تغییرات اقلیمی شدیم و جریان دائمی و پیوسته رودخانه‌های ما کم شده و جریان سیلابی را داریم. در برنامه‌ریزی منابع آب تقاضا را بررسی می‌کنیم و اگر به این نتیجه برسیم که به ساخت مخزن نیاز است آن را اجرا می‌کنیم. یعنی سد را در جایی که نیاز داریم می‌سازیم.
یخکشی در پاسخ به پرسشی مبنی بر این‌که چرا در برخی کشورها تخریب بعضی سدها در دستور کار قرار گرفته و در ایران هنوز سدسازی مورد توجه است؟ اظهار کرد: باید ببینیم که در این کشورها نیازها را هم حذف کردند؟ ما بین این‌که سد بسازیم یا نسازیم و روش دیگری را به کار بگیریم باید هزینه فایده کنیم. شاید ما هم چند دهه بعد به نقطه‌ای برسیم که لازم باشد برخی سدها را تخریب کنیم و پروژه‌های جدید تعریف شود اما در حال حاضر باید نیاز را برطرف کنیم.
وی درباره شائبه وجود مافیای سدسازی نیز که به عنوان یکی از نقاط مخالفت با سدسازی مطرح می‌شود، تصریح کرد: این‌که گفته می‌شود مافیای سدسازی وجود دارد را قبول ندارم و قویا رد می‌کنم. این اجحاف است که بخشی از تامین‌کنندگان زیرساخت‌ها را مافیا بخوانیم. تمام کارهای توسعه‌ای کشور را همین پیمانکاران انجام دادند.
ضرورت بازنگری در ساخت فینسک
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران در پاسخ به پرسشی مربوط به سد فینسک نیز گفت: ممکن است گاهی حاکمیت تصمیم بگیرد که آب را از نقطه‌ای به نقطه‌ای انتقال دهد اما این طرح ضوابط خاص خودش را دارد؛ در مورد سد فینسک به دلیل این‌که نیازهای منطقه مبدا دیده نشد واکنش‌هایی ایجاد شد. به ما گفتند قرار است فعلا عملیات اجرایی این طرح متوقف شود.
یخکشی افزود: خوشبختانه در سفر رئیس‌جمهور به استان تاکید شد که یک بار دیگر این پروژه و ارزیابی آن بررسی شود. ما هم پیگیر هستیم که یک مرکز علمی و دانشگاهی با حداکثر بی‌طرفی این بررسی را انجام دهد. یک دانشگاه ملی انتخاب شده تا مطالعات و ارزیابی‌های قبلی را بررسی کند و پس از بررسی ذینفعان و ذیمدخلان به جمع‌بندی برسد. بر همین اساس اخیرا مکاتبه کردیم تا ارزیابی سد فینسک مسکوت بماند.
وی خاطرنشان کرد: ما در مازندران به دنبال راه حل مهندسی عادلانه و منصفانه هستیم تا تصمیم لازم اتخاذ شود. انتظار داریم درباره سد فینسک مسائل با گفت‌وگو بین طرفین حل شود. این گفت‌وگوها باید ادامه پیدا کند. ممکن است مشکلاتی در صورت انتقال ایجاد شود که باید برای آن راه‌حل یافت شود. بنابراین باید به سمتی برویم که پیش از تصمیم به انتقال، رضایت جمعی را داشته باشیم.
نقش سدها در تأمین آب آشامیدنی استان
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران اظهار کرد: در حوزه آب شرب به جهات مختلف دچار مشکل هستیم و جمعیت مسافر هم نیاز ما را بیشتر می‌کند. برای سال ۱۴۲۵ و ۱۴۴۰ پروژه‌هایی تعریف شد و ردیف بودجه گرفته شده که با تزریق منابع مالی باید به بهره‌برداری برسانیم.
یخکشی گفت: حدود ۹۰ درصد از آب مصرفی ما در حال حاضر از آب زیرزمینی تامین می‌شود که چالش‌های متعددی ایجاد می‌کند و با توجه به نیترات بالا هزینه‌زا هم بر سلامتی جامعه تاثیر منفی می‌ارد و هم هزینه زاست. هیچ جای دنیا چنین کاری نمی‌کنند. البته جایی هم برای توسعه این بخش و افزایش استفاده از آب زیرزمینی نداریم. بنابراین باید به سمت استفاده از آب‌های سطحی برویم.
وی تصریح کرد: تصور کنید که اگر یک سال سد شهید رجایی را آبگیری نکنیم چه اتفاقی می‌افتد؟ پروژه آبرسانی بابلسر که اخیرا افتتاح شد را چطور می‌شد بدون سد البرز اجرا کرد؟ همه راه‌ها را برای تأمین آب در استان بررسی کردیم و در نهایت بهترین گزینه ممکن برای مازندران ساخت سد برای مهار آب‌های سطحی تشخیص داده شد.
این مسئول اظهار کرد: با بهره‌برداری سد گلورد در سال آتی ظرفیت مهار آب‌های سطحی استان به ۱۲ درصد می‌رسد و در صورت تکمیل هراز تا سال ۱۴۰۳ به ۲۶ درصد خواهیم رسید که رشد قابل توجهی برای استان است. با این حال هنوز با میانگین بیش از ۴۰ درصدی مهار آب‌های سطحی در کشور فاصله زیادی داریم که باید با ساخت سدهای دیگر مانند کسیلیان و سجادرود و چند پروژه دیگر این فاصله را جبران کنیم.
یخکشی گفت: اهمیت بالای سدها در مهار سیلاب و حتی کمک به اکوسیستم را نیز نباید نادیده گرفت. سد شهید رجایی ساری و سد آیت‌الله صالحی مازندرانی نقش بسیار زیادی در مهار سیلاب دارند و از وارد شدن خسارت به اکوسیستم، زیرساخت‌ها، مناطق مسکونی و زمین‌های کشاورزی جلوگیری می‌کنند. سیل‌های منطقه ساری اکنون از زارم‌رود است که طرح ساخت سد آن آماده است، اما برخی حاشیه‌ها پروژه را معطل نگه داشت.
وی به نقش سد شهید رجایی در جلوگیری از انقراض ماهی اورنج به عنوان یکی از گونه‌های بومی مازندران اشاره کرد و افزود: سد شهید رجایی اکنون ذخیره‌گاه ماهی اورنج است که در سراسر استان منقرض شده است.
جلب مشارکت برای کمک به مدیریت آب
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران با بیان این‌که برای تأمین مالی پروژه‌های آبی استان طی یک سال اخیر اقدامات خوبی انجام شد، خاطرنشان کرد: یکی از موضوعات اساسی بحث تامین مالی است. در این زمینه خوشبختانه تحرکات خوبی از پارسال با کمک استاندار محترم و جذب اعتبار و سرمایه‌گذار اتفاق افتاده است. حتی معتقدیم در برخی نقاط با مشارکت ذینفعان می‌توانیم بخشی از پروژه‌های مهم را زودتر به بهره‌برداری برسانیم.
یخکشی گفت: شکل‌دهی تشکل‌های اجتماعی را نیز پیگیر هستیم تا بخشی از امور به مردم واگذاری شود. معتقدیم اگر مردم را در مدیریت سهیم کنیم بهره‌برداری بهتر خواهد شد. از این‌که تاسیسات را به مردم واگذار کنیم استقبال می‌کنیم. اکنون در حوزه شبکه گلورد چند حوزه شکل گرفته است که امیدواریم این روند با استقبال مردم در نقاط مختلف گسترش یابد.
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران خاطرنشان کرد: متاسفانه در بخش کشاورزی استان که از محورهای اصلی اقتصاد مازندران است، با یک عقب‌ماندگی قابل توجه مواجهیم. در حالی که شاخص اجرای شبکه‌های آبیاری در کشور حدود ۳۰ درصد است، برای مازندران این رقم حدود ۱۰ درصد است.
گام‌های مثبت گردشگری آبی در سدها
یخکشی درباره اجرای طرح‌های اقتصادی مرتبط با سازه‌های آبی در مازندران نیز گفت: در بهره‌برداری اقتصادی برای تاسیس نیروگاه‌های برقابی و فعالیت گردشگری اقدامات متعددی در حال اجراست. البته در سدهای تأمین کننده آب آشامیدنی محدودیت داریم. اما در سدهای آب کشاورزی اتفاقات خوبی رقم خورده است. در سد برنجستانک نخستین اتوبوس آبی استان فعال شده که اتفاق خوبی برای گردشگری آبی مازندران محسوب می‌شود. ضمن این‌که در سرمایه‌گذاری صنعت، خدمات و کشاورزی به جهت تسهیل‌گری نقش زیادی داریم که در نوع خودش به عنوان اقدامات غیرسازه‌ای قابل تامل است.
وی افزود: برای اقدامات مرتبط با گردشگری تمام سدها را در اختیار سرمایه‌گذاران قردادیم و قراردادهای ۲۰ ساله بستیم تا با خیالی آسوده کار کنند البته ممکن است بعضی جاها مشکلاتی هم باشد اما در برخی سدها از برنامه جلوتر هستیم.
این مسئول اظهار کرد: در سد شهید رجایی قرارداد را به ایجاد تله‌کابین مشروط کردیم که در این صورت آن را ۲۰ ساله واگذار می‌کنیم اما طرح اجرا نشد و در حال تصمیم برای تغییر برنامه هستیم تا با جذب سرمایه‌گذار مناسب اقدام لازم انجام شود.
وی از برنامه‌ریزی برای افزایش تعداد بهره‌مندان آب آشامیدنی تصفیه‌خانه ساری و سد شهید رجایی در شهر ساری خبر داد و اظهار کرد: اختلافی با شهرداری ساری برای برخورداری جمعیت بیشتری از شهروندان ساری از آب سد شهید رجایی نداریم. به جمع‌بندی رسیدیم و مجوز صادر شده که به زودی چهار کیلومتر خط انتقال اجرا شود تا بخش بیشتری از مردم ساری از آب سد بهره‌مند شوند. هدفگذاری ما برای اجرای طرح تا پایان سال است. البته ممکن است به دلیل شرایط اقلیمی کمی با تاخیر مواجه شود.
برنامه‌ریزی برای احیای آب‌بندان‌ها با تدوین نظامنامه مدیریت آب‌بندان‌های استان، نیاز مالی برای تکمیل پروژه‌های بزرگ آبی استان، متعادل‌سازی آب بین شرق و غرب استان و اجرای طرح‌های سازگاری با کم‌آبی نیز بخش دیگری از اظهارات مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران در این نشست خبری بود.
