همه چیز درباره میزان آب کشاورزی در ایران و طریقه اصلاح آن
نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس با اشاره به خارج شدن سه چهارم بارش‌های ایران از کشور، از استفاده ۷۰ تا ۹۰ درصدی آب کشور در کشاورزی خبر داد و گفت: کشت محصولات آب‌بر نسبت به کشت محصولات اساسی برای کشاورزان به‌صرفه‌تر است.
علیرضا عباسی در گفت‌وگو با ایسنا درباره میزان مصرف آب کشاورزی ایران گفت: نزولات آسمانی کشور ما ۲۴۰ میلی متر است. اگر وسعت کشور را در نظر بگیریم، سالانه ۴۰۰ میلیارد متر مکعب بارش داریم. ۳۰۰ میلیارد از این میزان از دسترس کشور خارج می‌شود. بخشی از آن سیلاب می‌شود و به دریا ریخته می‌شود، بخش دیگری از این میزان تبخیر و به طریقی از کشور خارج می‌شود. تنها ۱۰۰ میلیارد متر مکعب باقی می‌ماند که ۷۰ تا ۹۰ درصد آن مورد استفاده کشاورزی قرار می‌گیرد. تنها ۱۰ درصدش برای فضای سبز و صنعت اختصاص می‌یابد.
کشورهای دنیا به ازای هر متر مکعب آب، دو برابر ایران محصول برداشت می‌کنند
نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس یازدهم میزان بهره‌وری آب ایران را ۳۵ تا ۴۰ درصد دانست و گفت: متوسط بهره‌وری بیشتر کشورهای دنیا ۶۰ تا ۶۵ درصد است. بهره‌وری آب ایران پایین است و این یکی از مشکلات کشور ماست. ما به طور متوسط به ازای هر متر مکعب آب، ۱.۲ کیلوگرم محصول برداشت می‌کنیم اما در کشورهای دیگر به ۲.۵ کیلوگرم می‌رسد. به عبارت دیگر بیشتر کشورهای دنیا دو برابر ما بیشتر محصول برداشت می‌کنند. مشکل اساسی آب ایران بهره‌وری آب ایران است که تأثیر مستقیم بر بهره‌وری اقتصادی و کشاورزی می‌گذارد.
نماینده مردم کرج در مجلس اظهار کرد: کشاورزان دنیا در هر هکتار از زمین‌های گندم کشور ۳ تا ۴ تن برداشت می‌کند؛ اما کشاورزان خبره ما تا ۱۴ تن هم برداشت می‌کنند. این یعنی یک خلأ عملکردی در کشور وجود دارد که باعث می‌شود در هر هکتار میزان برداشت کمتری داشته باشیم. ما باید با افزایش ضریب تأثیر دانش در کشاورزی و کارهایی مثل به‌نژادی و اصلاح و حفظ خاک، عملکرد در هکتارمان را افزایش دهیم. این افزایش عملکرد باعث می‌شود آب کمتری مصرف کنیم.
این عضو مجمع نمایندگان استان البرز با بیان اینکه سیستم آبیاری کشور دچار مشکل است، اظهار کرد: درصد زیادی از اراضی کشور ما به شیوه غرقابی آبیاری می‌شود. باید با سیستم آبیاری نوین، مصرف آب را کاهش دهیم. نه تنها هندوانه بلکه محصولات آب‌بر زیادی مثل سبزیجات و سیفیجات وجود دارد که بهتر است به جای کشت در اراضی باز، به صورت گلخانه‌ای تولید شود تا هم سطح زیر کشت افزایش یابد، هم آب کمتری مصرف شود و میزان بیشتری از محصول تولید شود.
عباسی درباره میزان اراضی تحت کشت سیفی جات و سبزی جات گفت: حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار هکتار خرج مصرف سبزی و سیفی می‌شود. این مقدار اگر به گلخانه منتقل شود، این اراضی به کمتر از ۵۰ هزار هکتار می‌رسد که می‌توان در آن محصولات اساسی مثل دانه‌های روغنی، نهاده‌های، و گندم تولید کرد. از طرف دیگر مصرف آب گلخانه با زمین زارعی بسیار متفاوت است. اگر تنها ۱۰ درصد از آب کشاورزی کشور را صرفه‌جویی کنیم، ۷ میلیارد متر مکعب آب خواهیم داشت که این میزان همه صنعت یا شرب ما را جبران می‌کند.
نایب رئیس دوم کمیسیون کشاورزی مجلس با بیان اینکه صنایع آب‌بر باید به منابع آب پایدار وصل شوند، گفت: روزانه ۱۵۰ لیتر مصرف آب شرب خانگی هر ایرانی است. یک شهر یک میلیون نفری روزانه ۱۵۰ میلیون لیتر آب به صورت مصرف منازل داریم که ۷۰ درصد این آب بدل به فاضلاب می‌شود. یعنی ۱۰۰ میلیون لیتر فاضلاب شهری داریم که می‌تواند فاضلاب تصفیه شده را استفاده کند. صنایع می‌تواند آب را بازچرخانی کنند یعنی ۸۰ درصد آبی که استفاده می‌کنند را به سیستم برمی‌گردانند. کشور ما اما در سیستم بازچرخانی مشکل دارد. صنایع باید به سوی آب‌های خاکستری بروند.
عباسی درباره الگوی کشت ایران گفت: در قالب دو برنامه پنجم و ششم توسعه، قانون‌گذار تأکید کرده که ۶ ماه پس از تصویب قانون برنامه دولت باید الگوی کشت نامبرده را ابلاغ و اجرا کند. تا امروز که ۱۰ سال از این آن برنامه‌ها وجود دارد، هنوز این اتفاق نیفتاده است. دلیلش این است که مقاومت‌هایی وجود دارد که کشاورز منافع و درآمد خودش را می‌بیند. بین درآمد محصول اساسی و غیراساسی که که کشت می‌شود، اختلاف زیادی وجود دارد. کاشت هندوانه نسبت به گندم برای کشاورز به‌صرفه‌تر است. کشاورز محصول سیب‌زمینی کیلویی ۸ – ۹ هزار تومان است و ۵۰ تنش می‌شود ۴۰۰ میلیون تومان. این در حالی است که کاشت این میزان گندم به ۵۰ میلیون تومان نمی‌رسد. بنابراین کشاورزان به سوی کاشت محصولات آب‌بر می‌روند.
نایب رئیس دوم کمیسیون کشاورزی مجلس درباره اصلاح سیاست‌ها گفت: ما باید به کشاورزان مشوق بدهیم. سیاست‌های تشویقی برای کشت محصولات کم‌آب و اساسی بسیار مهم است. به عنوان مثال میزان تخصیص آب به محصولات اساسی باید ارزان‌تر و بیشتر باشد. همچنین حمایت‌های بانکی، کود و سم باید برای کاشت محصولات اساسی جدی گرفته شود. این سیاست‌ها می‌تواند ما را به سوی اصلاح الگوی کشت کشور ببرد. در غیر این صورت، نمی‌توان الگوی کشت کشور را اصلاح کرد.
این عضو مجمع نمایندگان استان البرز در پایان با اشاره به بودجه ۱۴۰۱ گفت: مجلس تأکید کرده که دولت ۶ ماه پس از ابلاغ برنامه بودجه ۱۴۰۱، باید الگوی کشت را ابلاغ و اجرا کند و در نهایت به مجلس گزارش دهد. این موضوع را پیگیری خواهیم. امیدوارم بتوانیم در برنامه هفتم توسعه الزاماتی برای دولت بیاوریم و ضمانت اجرایی از قوه مجریه بگیریم که خدایی ناکرده مثل برنامه‌های دیگر نشود.
