رنگ غبارآلود ریزگردها برآسمان آبی کردستان
بهار همیشه نوید هوای تازه و نفس عمیق را می دهد و از پس روزهای بارانی خود آدمی را دلخوش به تنفس در هوای صاف و دیدن آسمان آبی می کند، اکنون اما این نوید با وجود مهمان ناخوانده روزهای پاک بهاری رنگ باخته است.
اسم ریزگردها، این روزها بیشتر به گوش می خورد و انگار همه با این مهمان ناخوانده درگیر شده اند، به طوری که دیگر کسی منتظر هوای پاک بعد از باران نیست و همه می دانند که آسمان آبی روزهای بهاری با رنگ غبار ریزگرد ها عجین شده است.
به گفته کارشناسان، این ریزگردها منشاء های داخلی و خارجی دارد و برای نابودی نیازمند هم افزایی و عزمی فرا منطقه ای است.
کردستان تا کنون سه روز در وضعیت خطرناک قرار گرفته است
اقبال حمیدی، معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان، در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: امسال طی ۵۰ روز اول سال، هوای کردستان طی سه روز در وضعیت خطرناک، دو روز در وضعیت ناسالم برای عموم و دو روز هم برای گروه های حساس در وضعیت ناسالم قرار گرفته است.
وی با تایید افزایش تعداد روزهای آلوده در سال جاری نسبت به سه سال گذشته افزود: این در حالی است که در سه سال اخیر هوای کردستان فقط ۲ روز در وضعیت خطرناک قرار گرفته است که آن هم مربوط به سال گذشته بوده و در سال های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ هوای استان در این وضعیت نبوده است.
معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان، تغییر اقلیم، کاهش بارندگی و خشکسالی و سد سازی های کشور ترکیه را از جمله عوامل موثر بر افزایش شکل گیری گرد و غبار و فعال شدن کانون های آلودگی هوا ذکر و عنوان کرد: ساخت سد بر روی دجله و فرات به کاهش دبی آب دجله منجر شده و مشکلات جدی در پایین دست آن ایجاد کرده است.
به گفته حمیدی، نتیجه این عوامل، موجب خشکی تالاب های مسیر و بستر رودخانه ها و افزایش کانون های ریزگرد در عراق و سوریه شده است که با شدت وزش جریان باد، این ریزگردها به ایران انتقال یافته و استان های مرزی را آلوده می کند.
معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان وجود ریزگرد ها در هوا را یک چالش فرا منطقه ای ذکر کرد و افزود: حل این مشکل نیازمند گفتمان مشترک بین ایران، سوریه و عراق برای متقاعد کردن ترکیه در راستا رعایت کردن حقوق کشور های همسایه است.
وی پرداخت تسهیلات فرا ملی توسط چند کشور درگیر این موضوع را امری ضروری برای حل و رفع ریزگرد ها دانست و خاطرنشان کرد: فعال شدن منشا های گرد و غبار نتیجه تغییرات اقلیمی است که نیازمند هم افزایی کشورهای ایران و ترکیه و روسیه و عراق است.
ریزگردها علاوه بر اینکه به‌طور مستقیم باعث کاهش کیفیت هوا می‌شوند، موجب به وجود آمدن مشکلات جدی برای سلامتی انسان نیز می‌شوند.
این ذرات که اغلب اندازهای کمتر از ۲.۵ میکرون دارند، به‌راحتی وارد مجاری تنفسی انسان و باعث آسیب رسیدن به دستگاه تنفسی می‌شوند. از سوی دیگر این پدیده باعث از بین رفتن پوشش گیاهی می‌شود و زندگی جانوران را به خطر می‌اندازد. این اتفاق به‌طورغیرمستقیم تاثیر خود را روی زندگی انسان می‌گذارد و در بلند مدت کل اکوسیستم منطقه در خطر نابودی قرار خواهد گرفت همچنین ریزگردها با آسیب رساندن به تاسیسات صنعتی و ماشین آلات مورد استفاده انسان، تاثیرات منفی اقتصادی خود را نیز بر زندگی بشر می‌گذارد و همه این موارد، بیانگر این موضوع است که این ذرات با وجود اندازه کوچکشان، بزرگتر از آن هستند که قابل چشم‌پوشی باشند.
قلی زاده استاد حوزه هواشناسی در دانشگاه کرد ستان، در رابطه با کانون‌های اصلی ریزگردها که سبب آلودگی هوای ایران می شوند اظهار کرد: بخشی از منشاء اصلی ریزگردها، بیابان های عربستان، عراق و سوریه هستند و قسمتی نیز منشاء داخلی دارند.
وی با اشاره به علت تشکیل کانون های ریزگردها افزود: علاوه بر عامل های کیهانی، یکسری عامل های زمینی هستند که از جمله می توان به فعالیت های انسانی که سبب تغییراتی در چشم اندازهای محیطی می شوند، مانند تغییر و اکوسیستم های گیاهی، آبی و خشکاندن باتلاق ها و دریاچه ها در نتیجه بهره برداری زیاد از منابع آب به ویژه سد سازی های بی رویه اشاره کرد.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: نحوه شناسایی کانون ریزگردها با توجه به نقشه ها و تصاویر ماهواره ای میسر است.
وی، با اشاره به تاثیرات زیست محیطی و اقتصادی ریزگردها عنوان کرد: اثرات ریزگردها تمام جنبه های زیست محیطی را در بر می گیرد و باعث آلودگی هوا، آلودگی آب، گیاه شده و منشاء بسیاری از امراض برای موجودات زنده از جمله بیماری های قلبی و تنفسی برای انسان است.
قلی زاده، بیان کرد: ریزگردها ترکیب جو را تغییر می‌دهند و باعث کاهش رطوبت جذب و رطوبت سطح زمین می شوند و در کاهش بارندگی ها موثرند و در میزان تابش ورودی و خروجی از سطح زمین تغییرات ایجاد می کنند، به گونه ای که در تشدید گرمایش سطح زمین موثرند.
به گفته این استاد دانشگاه، اثرات اقتصادی ریزگردها در تمام فعالیت های کشاورزی، صنعتی و خدماتی مشهود است و با توجه به نقشی که در کاهش رطوبت دارند، سبب از بین رفتن پوشش گیاهی شده و تبخیر و تعرق گیاهان را کاهش داده یا متوقف می سازد، بنابراین امراض گیاهی را افزایش داده و در کاهش تولیدات گیاهی نقش دارند.
وی ادامه داد: ریزگردها چشم اندازهای محیطی را که جاذبه توریستی دارند درگیر ساخته و جنبه های زیبا شناختی آنها را کاهش می‌دهد، با آلوده ساختن زیستگاه‌ها سبب افزایش مصرف و افزایش میزان هدر رفت آب می شود.
قلی زاده بیان کرد: افزایش ریزگردها موجب تعطیلی بسیاری از فعالیت های می شود و بدین طریق اختلال در تولید و اقتصاد به وجود می‌آید و همچنین در اختلال عملکرد صنایع نیز نقش دارند.
وی در رابطه با راهکارهای موثر بر مهار ریزگردها عنوان کرد: اقدامات لازم برای مهار و کاهش ریزگرد ها بعد از شناسایی نواحی مربوطه، از چند طریق می تواند صورت گیرد؛ استفاده از پوشش گیاهی که در این صورت باید گیاهان مقاوم به خشکی در آن مکان ها کاشته شوند و یا تقویت پوشش گیاهی صورت گیرد، احیای باتلاق ها از طریق آبرسانی به آنها، آزاد سازی آب سد ها به نواحی که منشاء ریزگرد هستند و جلوگیری از احداث سد سازی بر روی رودهایی که از کانون‌های ریزگرد عبور می کنند یا منتهی به آنها می شوند و استفاده از مالچ های نفتی در کانون ریزگردها از جمله راهکارهای موثر بر کاهش این ریزگردها است.
به گزارش ایسنا کاهش مشکل گرد و غبار یا همان ریزگرد نه تنها نیازمند عزم ملی و برنامه‌ریزی صحیح است بلکه همکاری‌های منطقه‌ای را می‌طلبد.
