بیابان ها مستعد تولید بیشتر گرد و خاک شده اند/ شمال را از دست ندهیم
یک آب و هوا شناس، از پیامدهای مهم خشکسالی را تغییر در شرایط تعادل اکولوژیک بیابان های منطقه دانست و یادآور شد: بیابان ها مستعد تولید بیشتر گرد و خاک شده و طی چند سال اخیر مردم شمال نیز با گرد و خاک مواجه هستند.
تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی باعث گسترش خشکسالی ها و تداوم آنها شده و همچنین این تغییر باعث نایکنواختی توزیع بارش می شود و بر منابع آب تاثیر می گذارد. در واقع افزایش درجه حرارت و تبخیر و تعرق و کاهش بارش باعث افزایش پدیده بیابان زایی و شور شدن خاک خواهد شد.
یکی از چالش‌های عمده زیست محیطی کشور ما بیابان‌زایی است و توجه به این مسئله نه تنها در کشور ما بلکه در دنیا اهمیت دارد.
بیابان‌زایی عبارت است از عملیاتی که انسان به صورت نادرست در اکوسیستمهای مناطق خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب انجام می‌دهد که موجب کاهش توان تولید یا از بین رفتن توان تولید می‌شود، در این صورت می‌توان گفت یک منطقه به بیابان تبدیل شده است.
مهمترین علامت بیابان‌زایی،سیل و خشکسالی و مهمترین پیامد آن انتشار گرد و خاک است، یعنی وقتی ما پوشش گیاهی را از بین بردیم و خاک فرسایش پیدا کرد؛ به جای اینکه باران به داخل خاک نفوذ کند باعث ایجاد سیل می‌شود و اگر سیل نفوذ نکند، متعاقب آن خشکسالی خواهیم داشت.
دکتر نیما فرید مجتهدی در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه تغییرات اقلیمی سال هاست در دنیا در حال اتفاق افتادن است، اظهار کرد: هر ساله شدت تغییرات اقلیمی بیشتر شده و شاخصه این تغییرات روند گرمایش جهانی است.
وی روند گرمایش جهانی را یکی از عوامل موثر بر تغییرات اقلیمی و همچنین اثرات آن دانست و افزود: منطقه خاورمیانه در دو دهه اخیر به شدت دچار گرمایش شده و در بعضی از سال ها و برخی از مناطق این گرمایش حدود ۹ درجه بالاتر از نرمال است که شرایط خطرناکی محسوب می شود.
این دکترای آب و هوا شناسی، با بیان اینکه طبیعتا افزایش دما با کاهش رطوبت و خشکسالی همراه است، تصریح کرد: شواهد گرمایش جهانی فقط منحصر به مراکز تحقیقاتی و مقالات علمی نیست و همه مردم افزایش دما را لمس کرده اند و می دانند که بارش ها کم شده است.
مجتهدی، با اشاره به وقوع خشکسالی های زیاد و افزایش سالانه دما، خاطرنشان کرد: متاسفانه شاهد شکستن رکوردهای دمایی بیشینه حتی در شمال کشور هستیم.
وی روند افزایش دما و گرمایش جهانی را دارای تبعات فراوانی دانست و گفت: علاوه بر تبعات مستقیم گرمایش جهانی که منجر به گرم تر شدن جو شده، شرایط زیستی موجودات نیز تحت تاثیر قرار گرفته است و شاهد خشکسالی هستیم.
این اقلیم شناس، از پیامدهای مهم خشکسالی را تغییر در شرایط تعادل اکولوژیک بیابان های منطقه دانست و یادآور شد: بیابان ها مستعد تولید بیشتر گرد و خاک شده و طی چند سال اخیر مردم گیلان و مازندران و گلستان نیز با گرد و خاک مواجه هستند. در واقع بیابان ها منبع دائمی گسیل گرد و خاک شده اند.
وی با اشاره به وقوع پدیده گرد و خاک در استان گیلان از سال ۹۴ و توجه کارشناسان و دستگاه ها به این پدیده، عنوان کرد: در شهریور سال ۹۷ در شهر رشت شاهد ۲۲ روز متوالی گرد و خاک بودیم که از ترکمنستان گسیل شده بود.
مجتهدی، با بیان اینکه مناطق شمالی ایران با الگوی جدیدی از مخاطره مواجه هستند، اظهار کرد: استان های شمالی در حال حاضر خطرناک ترین و بغرنج ترین شرایط را در زمینه گسیل گرد و خاک دارند، زیرا گرد و خاک از منابع مختلفی چون قفقاز، آذربایجان، روسیه و ترکمنستان بدون مانع از سطح دیا عبور می کند و به ما می رسد؛ دریای خزر نیز کاملا مسطح بوده و نسبت به دریاهای آزاد ارتفاع کمتری دارد و گرد و خاک به راحتی گسیل می شود.
این دکترای آب و هوا شناسی، فلات ایران را نیز تحت تاثیر گرد و خاکی دانست که تا استان های شمالی رسیده و اضافه کرد: در سال ها و سده پیش رو گیلان و مازندران و گلستان در شرایطی قرار دارند که هم پایه خوزستان و ایلام و استان های غربی کشور هستند و حتی با توجه به تنوع منابع گرد و خاک در این مناطق، شرایط بدتری خواهند داشت.
وی ناآگاهی را موجب آسیب بیشتر از پدیده ها دانست و متذکر شد: امروز مردم با پدیده تغییرات اقلیمی آشنا هستند و مواجهه با این پدیده را دغدغه و مطالبه خود می دانند.
مجتهدی، با اشاره به هشدار سازمان ملل نسبت به پدیده بی بازگشت گرمایش جهانی و کاهش پایدارسازی جو با ورود غیر قابل کنترل دی اکسید کربن، اظهار کرد: گرد و خاک و بلایای طبیعی ناشی از جو، در آینده وجود خواهند داشت و لذا زندگی در شرایط تغییر اقلیم سخت تر می شود و باید هوشمندانه تر و خلاقانه تر زندگی کنیم.
این کارشناس جغرافیای طبیعی، با تاکید بر لزوم تغییر نحوه زندگی متناسب با تغییر اقلیم و افزایش تاب آوری شهرها، گفت: اگر آحاد مردم خودشان را با تغییرات اقلیمی سازگار نکنند، تمام سرمایه گذاری ها برای آینده از بین می رود و لذا نباید فقط شعار محیط زیست بدهیم و باید ساختار زندگی خودمان را عوض کنیم.
وی شمال ایران را تنها پناهگاه مردم ایران برای تنفس سالم دانست و اضافه کرد: در اوج جنگ سخت زیست محیطی هستیم و نباید شمال را از دست بدهیم.
