جریان حداقلی آب در زاینده‌رود تنها راه نجات اصفهان از فرونشست است
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان تنها راه جلوگیری از پیشروی فرونشست زمین در اصفهان را جریان حداقلی آب در زاینده‌رود دانست و گفت: در کوتاه مدت همه بخش‌های بالادست که اکنون صد درصد نیاز آبی‌شان را از رودخانه تامین می‌کنند لازم است که مصارف خود را کاهش دهند تا جریان حداقلی در رودخانه جاری شود.
جهانگیر عابدی کوپایی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: پژوهش‌های جهانی نشان می‌دهد که ۷۷ درصد علل فرونشست زمین، عامل انسانی دارد و ۲۳ درصد دلایل زمین زاد است یعنی به فعالیت‌های زمین‌شناسی یا تکتونیکی زمین برمی‌گردد.
وی در رأس فعالیت‌های انسانی عامل فرونشست زمین را برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی دانست و ادامه داد: مسائل دیگری مانند معدن کاری، برداشت گاز، نفت یا تونل زدن در زیرزمین و … نیز در ایجاد فرونشست دخالت دارند اما مهم‌تر از همه، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است که در استان اصفهان با توجه به اینکه سالهاست آبی در زاینده‌رود جاری نیست و از آب‌های سطحی محروم است، فشار بر منابع زیرزمینی از سوی بخش‌های مختلف کشاورزی صنعت و فضای سبز، افزایش یافته است.
برای پیاده‌سازی طرح‌های آبخوان‌داری در اختیار نداریم
این پژوهشگر و استاد مهندسی آب در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، نخستین پیامد برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی را شوری آب دانست و ادامه داد: برداشت‌های بی‌رویه در مراحل بعد باعث فرونشست زمین و شور شدن اراضی می‌شود بنابراین برای کنترل این موضوع باید محدودیت شدید برداشت آب‌های زیرزمینی را در بخش‌های مختلف اعمال کنیم.
وی با اشاره به اهمیت اجرای طرح‌های آبخوان‌داری در مناطق مختلف اصفهان، گفت: نکته اینجاست که آبی برای پیاده‌سازی طرح‌های آبخوان‌داری در اختیار نداریم و برای استفاده از پساب در دسترس نیز بین بخش‌های صنعت، فضای سبز و کشاورزی اختلاف وجود دارد به همین دلیل می‌توان گفت آسان‌ترین کاری که می‌توان در این شرایط انجام داد، این است که جریان حداقلی در زاینده‌رود برقرار شود.
تقویت آبخوان اصفهان برای جلوگیری از آسیب به میراث فرهنگی
عابدی کوپایی جریان حداقلی رودخانه را برای تقویت آبخوان اصفهان ضروری دانست و گفت: تقویت آبخوان برای جلوگیری از آسیب به پل‌ها و سازه‌های تاریخی لازم است همچنین اثر جاری شدن آب زاینده‌رود از مرکز شهر که بستر رودخانه در آن می‌گذرد تا محدوده‌ای وسیع از عرض شهر را در برمی‌گیرد.
وی با اشاره به این اینکه نرخ فرونشست سالانه زمین در اطراف ورزشگاه نقش جهان به ۸/۱۸ سانتی متر می‌رسد، گفت: با وجود شرایط بحرانی منطقه، می‌بینیم که فضای سبز محدوده وزرشگاه نقش جهان با آب چاه آبیاری می‌شود البته چاره‌ای جز این هم وجود ندارد چون برای مقابله با آلودگی هوا لازم است فضای سبز افزایش یابد در حالی که زاینده‌رود خشکیده و منبع سطحی وجود ندارد و این شرایط، فشار بیشتری به آب‌های زیرزمینی وارد می‌کند.
عضو گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان آبیاری چمن‌ها و فضای سبز شمال شهر اصفهان با آب شور را باعث نابودی زمین و خاک دانست و افزود: برای از بین بردن این تناقض که بین برداشت آب از منابع زیرزمینی و نیاز فضای سبز به آبیاری وجود دارد باید دستگاه‌های اجرایی دست به دست هم دهند و راهکارهای پیشنهادی مراکز تحقیقاتی استان را اجرا کنند تا بتوانیم دست کم از پیشرفت فرونشست جلوگیری کنیم.
توسعه کشاورزی و صنعت در بالادست / لزوم کاهش مصرف آب
وی درباره زمان بر بودن احیای زاینده‌رود نیز گفت: آمارها نشان می‌دهد که در بالادست زاینده‌رود هم در استان چهارمحال و بختیاری و هم اصفهان، بلافاصله بعد از سد، اراضی کشاورزی و باغی افزایش پیدا کرده و آب زیادی را مصرف می‌کند.
عابدی کوپایی تجمع صنایع به ویژه ۱۵ صنعت بزرگ کشور در اصفهان را باعث افزایش نیاز آبی این منطقه دانست و یادآور شد: در کوتاه مدت همه بخش‌های بالادست که اکنون صد درصد نیاز آبی شأن را از رودخانه تأمین می‌کنند، لازم است که مصارف خود را کاهش داده و اجازه دهند که جریان حداقلی که در تحقیقات دانشگاهی میزان آن مشخص شده است در رودخانه جاری شده و از پیشرفت فرونشست جلوگیری کند تا مشکل زاینده‌رود نیز در درازمدت حل شود و شاهد جریان دائمی آب هم داشته باشیم.
وی از برگزاری چندین نشست در ماه‌های اخیر به میزبانی استانداری برای چاره اندیشی برای بحران فرونشست زمین خبر داد و افزود: در این نشست‌ها که با حضور کارشناسان و مسئولان دستگاه‌های اجرایی شامل شهرداری، شرکت سهامی آب، آب و فاضلاب و صنایع برگزار می‌شود، راهکارهای جلوگیری از پیشرفت و گسترش فرونشست زمین بررسی می‌شود.
گلپایگان رکورددار نرخ فرونشست زمین در کشور
این عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با تأکید بر اینکه بیشترین نرخ فرونشست کشور مربوط به استان اصفهان است، اظهار کرد: در برخی مناطق مانند دشت برخوار، نرخ فرونشست به ۸/۱۸ سانتی‌متر در سال نیز رسیده اما رکورددار بالاترین نرخ فرونشست، شهرستان گلپایگان است که با ثبت عدد ۱۹ سانتی متر فرونشست سالانه در جایگاه نخستین استان کشور قرار دارد.
وی درباره تصمیم مسئولان استان درباره جریان حداقلی آب زاینده‌رود نیز گفت: در گام نخست باید این اطمینان به دست بیاید که سد زاینده‌رود آب کافی برای بیش از ۴۰۰ میلیون متر مکعب نیاز سالانه بخش شرب را تأمین می‌کند، مازاد این سهم را می‌توان به جریان حداقلی زاینده‌رود اختصاص داد، پیش‌بینی می‌شود که در چند ماه آینده دست کم بخشی از چالش‌های تأمین آب حل شود و مشکل فرونشست زمین نیز تا حدی تخفیف یابد.
