خشکسالی بر جان خراسان‌جنوبی چنگ می‌زند/ راهکار جبران خسارات خشکسالی چیست؟
خشکسالی بر جان استان خراسان‌جنوبی رخنه کرده و هر روز آسیب‌های بیشتری به آن می‌زند بنابراین باید راهکارهای مؤثر و طولانی مدت برای کاهش اثرات این بحران جدی اندیشیده شود.
خشکسالی بیش از چند سال بوده که در جان خراسان‌جنوبی رخنه کرده و هر سال بر شدت آن افزوده می‌شود و یکی از عمدترین چالش‌هایی که با وجود خشکسالی در استان باید جدی گرفته شود موضوع مهاجرت است.
متأسفانه بحران عظیم خشکسالی به بخش‌های مختلف اقتصادی استان به ویژه بخش کشاورزی ضرر رسانده و موجب خالی از سکنه شدن برخی از روستاها به سبب نبود آب و تولید محصولات کشاورزی و دامی شده است.
هر چند موضوع خشکسالی بسیار مورد بحث قرار گرفته ولی به نظر می‌آید اگر فکری جدی به حال آن نشود و دولت در این امر ورود نیابد بسیاری از کسب و کارها در استان نابود و بر جمعیت بیکار این استان افزوده و در نتیجه مهاجرت گسترش خواهد یافت.
نتایج خشکسالی به گونه‌ای بوده که در آینده بیشتر خودنمایی خواهد کرد به طوری که سبب نابودی بسیاری از ذخایر آبی به ویژه آب‌های زیرزمینی شده و زیست بسیاری از موجودات زنده را به مخاطره می‌اندازد.
در حال حاضر نه تنها کم آبی سبب نابودی پوشش گیاهی استان شده بلکه آفات خود مزید بر علت شده و بخش وسیعی از پوشش گیاهی استان را از بین برده‌اند و از بین رفتن پوشش گیاهی خود آسیب‌های بعدی از جمله وزش بادهای شدید و مدفون شدن بسیاری از زیرساخت در زیر خاک را به دنبال خواهد داشت.
بخشی از دام‌ها برای تأمین علوفه دیگر دام‌ها به فروش می‌رسند
«رضا افضلی» یکی از دامداران خراسان‌جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، اظهار داشت: دامداری شغل اصلیم بوده که سال‌های گذشته با توجه به وجود علوفه در مراتع درآمد آن مخارج زندگیم را تأمین اما چند سالی است که دیگر دامداری سودی ندارد و مجبور هستم این شغل را ادامه دهم چون بعد از ۴۰ سال نمی‌توانم وارد شغل دیگری شوم.
وی با اشاره به اینکه به سبب کمبود باران دیگر علوفه‌ای در مراتع برای چرای دام‌ها وجود ندارد و این موضوع سبب شده تا بخشی از دام‌های خود را برای خرید علوفه به فروش برسانم، یادآور شد: دامداری با خرید علوفه‌های گران و بی‌کیفیت دیگر برای هیچ دامداری صرفه اقتصادی ندارد و این موضوع خود باعث شده تا دیگر جوانی در روستاها باقی نماند.
افضلی ادامه داد: خشکسالی موجب شده تا حتی علوفه‌ای برای وحوش هم باقی نماند و این حیوانات هم برای تأمین غذای خود به باغات کشاورزان حمله و اگر درختی سبز باشد را بخورند.
وی با بیان اینکه خشکسالی بسیاری از محصولات کشاورزی را در روستا از بین برده و دیگر مردم روستا امیدی به این شغل ندارند، اضافه کرد: یکی دیگر از صدمات خشکسالی و در نتیجه کمبود علوفه برای دام‌ها کاهش زاد و ولد و یا از بین رفتن بره‌های کوچک و بزغاله‌ها با نبود شیر کافی برای تغذیه مناسب است.
کشاورزی صرفه اقتصادی ندارد
«مجتبی رحمانی» یکی از کشاورزان شهرستان سربیشه نیز در گفت‌وگو با فارس، اظهار داشت: بخش کشاورزی از خشکسالی آسیب فراوانی دیده است.
وی گفت: هر چند برخی از اقدامات برای کاهش هدررفت آب کشاورزی در روستاها انجام شده اما متأسفانه آب برخی از قنوات یا به طور کامل خشک شده و یا آنقدر آب آن کم شده که دیگر برای کشاورزی به صرفه نیست.
این کشاورز تصریح کرد: این منطقه در تابستان بسیار گرم و خشک بوده و خشکسالی خود به دردسرهای مردم این منطقه افزوده و با نابود شدن بسیاری از درختان در تابستان مشکلات فراوانی با وزش بادهای تند و توفان برای مردم ایجاد می‌شود.
رحمانی گفت: همچنین خشکسالی سبب کاهش آب چاه‌ها شده و بسیاری از کشاورزی‌ها با این کمی آب ثمری برای کشاورزان ندارد.
۹۶ درصد مساحت خراسان‌جنوبی درگیر خشکسالی
«علیرضا خندان‌رو» مدیرکل هواشناسی خراسان‌جنوبی در رابطه با این موضوع در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، اظهار داشت: میاگین بارندگی از ابتدای سال زراعی جاری(از ابتدای مهرماه) تاکنون در استان ۸.۲ میلی‌متر بوده که نسبت به بلند مدت ۲.۷ میلی‌متر کاهش و نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۸.۲ میلی‌متر کاهش داشته است.
وی با اشاره به اینکه از نظر خشکسالی براساس بازه ۱۰ ساله ۸۵ درصد مساحت استان تحت تأثیر خشکسالی است، گفت: از این میزان ۱۵ درصد مساحت استان تحت تأثیر خشکسالی نرمال، ۲۴ درصد خشکسالی خفیف، ۳۵ درصد خشکسالی متوسط، ۱۰ درصد خشکسالی شدید و ۱۶ درصد خشکسالی بسیار شدید بوده است.
مدیرکل هواشناسی خراسان‌جنوبی با اعلام اینکه براساس بررسی دوره یک ساله میزان خشکسالی از آبان‌ماه سال گذشته تا آبان‌ماه امسال ۹۶ درصد مساحت استان را درگیر کرده، اضافه کرد: براساس این بررسی ۴ درصد از مساحت استان تحت تأثیر خشکسالی نرمال، ۹ درصد خشکسالی خفیف، ۲۱ درصد خشکسالی متوسط، ۳۷ درصد خشکسالی شدید و ۲۹ درصد خشکسالی بسیار شدید قرار دارد.
خندان‌رو خاطرنشان کرد: انتظار داریم زمستانی با شرایط بارندگی نرمال در استان همراه باشیم و از ابتدای دی‌ماه شرایط بارندگی در استان نرمال شود.
۸۰ درصد ظرفیت سدهای استان خالی است
«سعید سروری» مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان‌جنوبی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، اظهار داشت: سال گذشته کم باران‌ترین سال طی ۵۰ سال گذشته در استان بوده هر چند تا سال ۹۸ با نصب کنتورهای هوشمند و مدیریت برداشت کسری مخزن در استان از ۱۵۰ میلیون مترمکعب به ۱۰۱ میلیون مترمکعب رسید اما یکی از تبعات خشکسالی این بوده که در سال گذشته کسری مخزن در استان به ۱۲۵ میلیون مترمکعب رسیده است.
وی تصریح کرد: همچنین ظرفیت سدهای استان ۵۸ میلیون مترمکعب بوده که در حال حاضر کمتر از ۱۱ میلیون مترمکعب یعنی کمتر از ۲۰ درصد از مجموع ظرفیت آن‌ها پر بوده و ۸۰ درصد آن‌ها خالی است.
خشکسالی به بخش کشاورزی استان ۲۴۷۹ میلیارد تومان خسارت زد
«رضا یزدان‌مهر» رئیس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، اظهار داشت: میزان خسارت وارد شده به بخش کشاورزی استان بر اثر خشکسالی در سال زراعی جاری ۲ هزار و ۴۷۹ میلیارد تومان بوده است.
وی با اشاره به اینکه در سال زراعی گذشته میزان تولیدات بخش زراعی استان از مجموع ۸۳ هزار و ۹۶۹ هکتار به میزان ۶۶۰ هزار و ۲۵۱ تن بوده است، تصریح کرد: با توجه به آمار در سال زراعی گذشته شاهد ۲۲ درصد کاهش در تولیدات بخش زراعی استان بوده‌ایم.
کاهش ۲۵ درصدی تولیدات دامی استان بر اثر خشکسالی
رئیس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی از کاهش ۲۶ درصدی تولیدات استان در بخش باغبانی به سبب خشکسالی خبر داد و بیان داشت: میزان تولیدات در این بخش در سال زراعی جاری ۱۵۶ هزار و ۶۸۴ تن بوده است.
یزدان‌مهر با اشاره به اینکه میزان تولید گوشت قرمز در استان در بازه زمانی سال زراعی جاری ۱۵ هزار و ۹۵۰ تن و تولید گوشت سفید ۵۶ هزار و ۹۸۶ تن بوده است، اضافه کرد: متأسفانه میزان تولیدات در بخش دامی استان نیز در سال زراعی جاری با کاهش ۲۵ درصدی همراه بوده است.
وی با بیان اینکه تاکنون برنامه‌های زیادی در راستای کاهش آسیب خشکسالی به بخش کشاورزی در استان اجرا شده است، یادآور شد: بیشتر این برنامه‌ها در راستای جبران خسارت به فعالان این بخش بوده است.
راهکارهای دولت برای جبران خسارات ناشی از خشکسالی
رئیس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی افزود: براساس مصوبه ۴۲۰۴۸ در مورخ ۱۹ تیرماه ۱۴۰۰ دولت در پی جبران خسارات ناشی از خشکسالی پیگیری‌هایی را انجام داده که مهم‌ترین بخش آن استمهال تسهیلات به کشاورزان بوده است.
یزدان‌مهر ادامه داد: یک سری مشکلاتی در بند دو مصوبه دولت وجود داشت که دولت درصدد بوده تا این معضلات امهال را برطرف، اصلاح و سپس ابلاغ کند.
وی ادامه داد: براساس این مصوبه قرار است فعالان بخش کشاورزی که دچار خشکسالی شده‌اند و تسهیلاتشان سررسید شده به مدت ۳ سال از سال ۹۶ تا ۱۴۰۰ برای بخش کشاورزی در بانک‌های مختلف استمهال شود.
وام ۴ درصد ویژه خسارت‌دیدگان
رئیس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی تصریح کرد: براساس قانون امهال جریمه و سود ناشی از دیرکرد اقساط تسهیلات بخشیده می‌شود.
یزدان‌مهر با اشاره به اینکه همچنین در بند سه این مصوبه وام و تسهیلات بانکی با کارمزد ۴ درصد ویژه کشاورزان که به آن‌ها خسارت وارد شده در نظر گرفته شده است، اضافه کرد: برای این تسهیلات هنوز بانک عامل و مبلغ آن مشخص نشده است.
وی خاطرنشان کرد: بهترین راهکار برای کاهش اثرات خشکسالی بهره‌گیری از روش‌های نوین کشاورزی و خارج شدن از حالت سنتی، تولید محصولات کشاورزی کم آب بر و استفاده از سیستم‌های آبیاری نوین است.
و اما…
بدون شک اگر با همین روند خشکسالی در استان خراسان‌جنوبی ادامه یابد و فکر جدی به حال آن نشود بسیاری از شغل‌هایی که وابسته به آب هستند نابود خواهند شد و در نتیجه این منطقه خالی از سکنه می‌شود.
پرداخت تسهیلات و یا امهال تسهیلات اگر چه مرهمی بر دردهای کشاورزان این منطقه بوده اما این مرهم‌ها درد اصلی را تسکین نمی‌دهد و باید فکری اساسی با کمک گرفتن از اساتید و نخبگان این بخش که البته تعداد آن‌ها در این استان با وجود دانشگاه‌ها و مراکز علمی فراوان کم نیست، صورت گیرد.
گزارش از سمیه محمدی
