تشنگی بی‌سابقه زاینده‌رود در ۸ سال اخیر/ تشدید بحران آب با تداوم خشکسالی
تداوم روند خشکسالی مرکز کشور در کنار مدیریت ناکارآمد منابع آب سبب شده سد زاینده‌رود در حال حاضر کمتر از ۳ ماه برای تامین شرب مردم منطقه آب داشته باشد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بحران آب مرکز کشور در حوضه آبریز زاینده رود دارای ابعاد گسترده‌ای است. بر همین اساس پیشتر خبرگزاری فارس در قالب سلسله گزارش‌های تحقیقی و تحلیل به شرح برخی از ابعاد مسئله پرداخته بود.
در گام ابتدایی شرح ماجرای حوضه آبریز زاینده رود با در نظر گرفتن توضیح مسئله و همچنین مصارف حوضه آبریز زاینده رود در قالب ۲ گزارش با عنوان‌های «۸۲ درصد سد زاینده‌رود خالی است/ چرا آب زنده‌رود خشک شد» و «ذره‌بین آمار بر بحران آب زاینده‌رود/ آب زنده‌رود سال گذشته کجا رفت» منتشر شد.
پس از آن دلایل شکل‌گیری مسئله زاینده رود در ۲ دسته دلایل آب و هوایی و همچنین نقاط ضعف مدیریت منابع آب نیز در قالب ۲ گزارش «موشکافی ۶۵ سال خشکسالی و ترسالی در مرکز کشور/ کاهش ۷۰ درصدی بارش در بالادست زاینده‌رود» و «نقش تونل‌های انتقال آب در بحران زاینده‌رود/ مدیریت غلط چگونه چالش آب مرکز کشور را تشدید کرد» ارائه شد.
علاوه بر ریشه‌یابی مسئله حوضه آبریز زاینده رود، خبرگزاری فارس در قالب یک گزارش با عنوان «راهکار مشکلات حوضه آبریز زاینده رود /سه ضلع مثلثی که حال زاینده رود را وخیم کرد» به بیان ۸ راهکار برای حل مسئله مذکور پرداخت.
*تنها ۱۱۴ میلیون متر مکعب آب پشت سد زاینده رود قابل بهره‌برداری است
به گزارش فارس در شرایط کنونی، حوضه آبریز زاینده رود به واسطه دلایل بیان شده شرایط بسیار نامناسبی را پشت سر می‌گذارد. در کنار نارضایتی‌های شکل گرفته در این حوضه، داده‌های آماری و تحلیل‌های فنی صورت گرفته می‌تواند به خوبی شرایط نامناسب این منطقه از نظر آب را تشریح کند.
یکی از بهترین شاخص‌هایی که می‌تواند زمینه علل شکل‌گیری شرایط کنونی حوضه آبریز زاینده رود را تشریح کند، پرداختن به مسئله ذخیره آب پشت سد زاینده رود است.
بر اساس آخرین اطلاعات ارائه شده توسط استاندار اصفهان، میزان آب موجود در سد زاینده رود معادل ۱۶۸ میلیون متر مکعب بوده که تنها نزدیک به ۶۸ درصد از آن با توجه به محدودیت‌های فنی قابل برداشت است.
این اظهارات استاندار اصفهان به معنای آن است که ۳۲ درصد آب موجود پشت سد زاینده رود مرتبط با حجم مرده‌ای است که شرایط بهره‌برداری آن به واسطه محدودیت در خروج از سد و همچنین کیفیت نامناسب آب قابل برداشت نیست. به عبارت دیگر از ۱۶۸ میلیون متر مکعب آب پشت سد زاینده رود تنها ۱۱۴ میلیون متر مکعب قابل استفاده است. در حقیقت، ذخیره سد زاینده رود در سال جاری به کمترین میزان خود در طول ۸ سال اخیر رسیده است.
*سد زاینده رود برای کمتر از ۳ ماه آب شرب را تامین می‌کند
به گزارش فارس، بر اساس آمار ارائه شده از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران، حوضه آبریز زاینده رود مطابق آخرین آمار ارائه شده از سرشماری رسمی کشور به طور مستقیم زمینه تامین آب شرب ۴ میلیون و ۱۷۷ هزار نفر را فراهم می‌نماید.
آمار جمعیت درگیر حوضه آبریز زاینده رود در کنار گزارش وزارت نیرو مبنی بر اینکه هر نفر در ایران به طور متوسط روزانه ۲۰۰ لیتر آب مصرف می‌کند، این نکته را مشخص می‌کند که روزانه در حوضه آبریز زاینده رود، ۸۳۵.۵ هزار متر مکعب برای تامین آب شرب جمعیت تحت پوشش مورد نیاز است.
با توجه به اینکه بیش از ۹۲ درصد از نیاز شرب جمعیت حاضر در حوضه آبریز زاینده رود از سد زاینده‌رود تامین شده و تنها ۸ درصد از این آمار از منابع آب زیرزمینی تامین می‌شود، لذا مردم حاضر در حوضه آبریز زاینده رود به طور متوسط روزانه ۷۶۸.۶ هزار متر مکعب آب شرب خود را از محل آب جاری ذخیره شده در پشت سد زاینده رود تامین می‌کنند.
کنار هم قرار دادن این آمار یک نکته بسیار خطرناک را شفاف می‌کند، بر این اساس اگر در شرایط فعلی تمامی آب پشت سد زاینده رود تنها برای تامین آب شرب استفاده شود و تمامی مصارف دیگر از جمله، حق‌آبه محیط زیست، کشاورزی، صنعت و سایر موارد صفر شود و همچنین ورود آب به سد زاینده رود نیز به میزان قابل توجهی نباشد، ۱۱۴ میلیون متر مکعب آب قابل بهره‌برداری پشت سد زاینده رود تنها نیاز ۱۴۸ روز آب شرب مردم منطقه معادل ۵ ماه را کفاف می‌دهد.
این آمار در شرایطی مطرح می‌شود که تنها ۵۵ درصد از آب سد زاینده رود در سال آبی گذشته برای مصارف شرب در نظر گرفته شده و به این ترتیب تنها ۶۲.۷ میلیون متر مکعب از ۱۱۴ میلیون متر مکعب آب پشت سد به مصارف شرب اختصاص دارد. با در نظر گرفتن سهمیه آب سایر بخش‌ها، ذخیره فعلی سد زاینده رود تنها برای پوشش نیاز ۸۱ روز آب شرب منطقه ذخیره دارد و کمتر از ۳ ماه می‌تواند آب مورد نیاز شرب را تامین کند.
*تشدید چالش‌های حوضه آبریز زاینده رود با تداوم روند خشکسالی
با توجه به نکات مذکور به نظر می‌رسد خشکسالی در کنار مدیریت ناکارآمد منابع آب شرایط آبی کشور را مشابه اغلب نقاط غرب آسیا با چالش جدی مواجه کرده و در کوتاه مدت اگر میزان بارندگی در فصل سرد کمتر از متوسط ۵۵ ساله باشد، این شرایط نامناسب تشدید خواهد شد.
علاوه بر این، در شرایطی که نظام مدیریت منابع آب کشور با استقرار سازوکار حکمرانی موثر آب و تطبیق با شرایط موجود به روزرسانی نشود، چالش‌های موجود در بازه زمانی پیش‌رو تشدید خواهد شد.
