تکرار خشکسالی ارومیه و هورالعظیم در نزدیکی تهران / تالاب صالحیه در آستانه خشکی کامل
تالاب صالحیه در استان البرز در آستانه خشکی کامل قرار دارد و این اتفاق می‌تواند تبعات بسیاری برای استان‌های همجوار داشته باشد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، صحبت از آلودگی هوای تهران هرسال با نزدیک شدن به فصل سرد مطرح می‌شود اما بدون آنکه تغییری ایجاد شود، تنها تکرار مکررات می‌کنیم. آلودگی هوای تهران شامل موارد متعددی است که یکی از آن‌ها ریزگردها هستند اما باید دید منشا آن‌ها از کجاست و این چوب کدام اقدام نابه جا در سال‌های گذشته است که امروز مردم با آن مواجه می‌شوند.
تصاویر بیشتر از موقعیت فعلی تالاب را اینجا ببینید
تالاب صالحیه یکی از مناطق طبیعی در همسایگی تهران واقع در نظرآباد استان البرز است. اساسا تالاب‌ها به دلیل وجود خاک مناسب و آب، اکوسیستم خوبی از نظر زیست محیطی محسوب می‌شوند و گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری در آن‌ها زندگی می‌کنند. تالاب صالحیه هم با وجود وسعت قابل توجهی که دارد محل زندگی گیاهان و جانوران بسیاری بود اما در سال‌های اخیر به سمت خشک شدن رفته است. سال ۹۷ تلاش شد تا این تالاب احیا شود و در همین راستا مازاد آب رودخانه‌های کردان و زیاران راهی این تالاب شد اما این هم کارساز نبود و روند خشکی ادامه پیدا کرد تا امسال که در آستانه خشکی کامل قرار دارد.
در تشریح تبعات خشکی کامل این تالاب وسیع کافی است نگاهی به آنچه در دریاچه ارومیه اتفاق افتاد بیاندازیم؛ با خشکی دریاچه ارومیه و ته‌نشین شدن رسوبات نمکی باد این نمک‌ها را جابه‌جا کرد و نتیجه این طوفان‌های نمکی شورشدن خاک‌های حاصلخیز منطقه بود. اثر مستقیم دیگر را اهالی استان‌های همجوار با افزایش آلودگی هوا توسط ریزگردها و مشکلات و بیماری‌های ناشی از آن تجربه کردند. هورالعظیم در خوزستان هم به همین درد دچار شد و گرد و غبار آن به ریه‌های مردم خوزستان نفوذ کرد، پس خطر خشکی تالاب صالحیه برای استان‌های همجوار جدی است. سال گذشته هم مسعود تجریشی؛ معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست هم در یک نشست خبری تالاب صالحیه را منشا غبارهای تهران خوانده و گفته بود: «یکی اولویت‌های ما تالاب صالحیه در نزدیکی تهران است. چرا که عمده کانون ریزگردهای تهران از این سمت است. از این رو قرار شده با همکاری صندوق ملی محیط زیست وضعیت این تالاب را بهبود ببخشیم.»
درخصوص هورالعظیم گلایه از همکاری نکردن طرف خارجی مطرح می‌شد و مسائلی از این دست اما مسئولیت خشک شدن تالاب صالحیه در نقطه مرکزی کشور برعهده چه کسی است؟ شهریور ۹۹ فردین حکیمی؛ مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز در گفت‌وگویی وعده داده بود که صالحیه مهر همان سال احیا شود و شاهد حضور گونه‌های جانوری باشیم که از تالاب کوچ کرده بودند اما در آستانه مهر ۱۴۰۰ تالاب به مرز خشکی کامل رسیده و وعده‌ها محقق نشده‌اند. یکی از اقدامات انجام شده، اختصاص پساب تصفیه شده مسکن مهر نظرآباد برای این منظور، ایجاد منطقه شکار ممنوع و کنترل شترهای سرگردان برای جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی بود که شواهد نشان می‌دهد، راه به جایی نبرده‌اند.
پدرام جدی، فعال دانشجویی و کارشناس ارشد آموزش محیط زیست دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگویی در این باره گفته بود: تالاب‌ها سه نُرم حقابه دارند؛ ترسالی، متوسط و خشکسالی و برای هر مقطعی سازمان حفاظت از محیط زیست حجم آبی را پیش بینی می‌کند که به تالاب‌ها اختصاص یابد و این برآورد نیاز آبی تالاب را به وزارت نیرو اعلام می‌کند. تالاب صالحیه برآوردی ندارد و یکی از مشکلات این تالاب کوچک استان البرز همین است که باید برای آن حقابه درنظر گرفته شود. نام تالاب صالحیه در کنوانسیون رامسر ثبت نشده است و همین مساله باعث می‌شود پیگیری‌های حقوقی نسبت به این تالاب با کُندی و سختی صورت گیرد. پیگیری‌های مردمی و سمن‌های محیط زیستی هم درباره آن به صورت جدی دنبال نشود.
فیروز قاسم‌زاده؛ مدیر دفتر بهره‌برداری و نگهداری تأسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه‌ای استان البرز درخصوص حق‌آبه گفته بود: ما آب را برای تالاب می‌فرستیم ولی حقابه نمی‌فرستیم زیرا حقابه این تالاب با استان قزوین است که تالاب روی خررود قزوین قرار گرفته است. به دلیل مسائل زیست محیطی و بخصوص وجود ریزگردها که در فصولی از سال استان را در برمی گیرد، آب مازاد رودخانه کردان را هر ساله به سمت این تالاب هدایت می‌کنیم ولی حق قانونی و حقوقی تالاب نیست.
در یک بام و دو هوای مسئولان، تالاب هر سال خشک‌تر می‌شود و ریزگردها بیشتر و این مردم هستند که تبعات تخریب محیط زیست را در زندگی خود احساس می‌کنند اما مسئولان همچنان در دعوای حق‌آبه مانده‌اند و به جای استفاده از کارشناسان خبره در این حوزه به اقدامات مقطعی بسنده می‌کنند. باید درنظر داشت که اگر جلوی اتفاقاتی از این دست گرفته نشود، ماجرای کم آبی سیستان بلوچستان و مشکلات خوزستان به همه جا سرایت می‌کند.
