نیاز به مدیریت جامع آب برای مقابله با خشکسالی در تهران
رییس اداره مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق اداره کل محیط زیست استان تهران با بیان اینکه به تدوین یک برنامه جامع مدیریت آب نیاز است، گفت: لازم است چند دستگاه باید همکاری کنند و در نهایت در سطح سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی یک برنامه جامع برای کنترل این وضعیت تدوین شود.
به گزارش ایسنا هفته گذشته فهرستی از ۲۰ مشکل استان تهران بر اساس یافته‌های مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شد که دومین مشکل این استان قرارگیری در یهنه‌بندی خشکسالی شدید و بسیار شدید بود. امیرعباس احمدی در گفت و گو با ایسنا در این باره اظهارکرد: وضعیت خشکسالی به‌طور قطع بر شرایط طبیعی مناطق چهارگانه محیط زیستی تهران تاثیرگذار خواهد بود. خشکسالی‌های دوره‌ای که به‌طور طبیعی ممکن است رخ دهد و تبعات منفی برای این مناطق داشته باشند مثل کمبود آب برای حیات وحش، کاهش سطح رویش گیاهی، تغییر در زمان بذردهی و رویش گیاهان. طبیعت خود را با این شرایط طی میلیون‌ها سال وفق داده است اما عواملی در کنار این خشکسالی ممکن است تاثیرات منفی بر طبیعت داشته باشد که ما هنوز خودمان را به عنوان بهره‌بردار از این مناطق یا ساکنان این منطقه وفق نداده‌ایم.
وی در ادامه گفت: کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و فرونشست زمین بیشتر در جنوب غرب تهران وجود دارد و در این مناطق مدیریت آب حرف اول را می‌زند؛ چه در زمینه مدیریت آب شرب و چه در زمینه مدیریت روان‌آب و سیستم جمع‌آوری فاضلاب، برگشت استفاده مجدد از این آب و تامین آب بخش کشاورزی.
احمدی با بیان اینکه بیشترین آبی که در تهران مصرف می‌شود در بخش کشاورزی و شرب است، اظهارکرد: در شرایط خشکسالی شدید و بسیار شدید استان تهران باید مدیریت خاصی در حوزه آب داشته باشد. ما نباید به‌شدت سال‌های گذشته متکی به منابع آب زیرزمینی برای تامین آب مورد نیاز باشیم.
ضرورت کنترل مهاجرت به پایتخت
وی با اشاره به اینکه چند فاکتور باید دست به دست هم دهد تا برنامه مدیریت جامع آب در شرایط خشکسالی تهران شکل بگیرد،گفت: کنترل مهاجرت به تهران یکی از این فاکتورهاست. جمعیت کنونی تهران چند برابر ظرفیت اکولوژیک آن است. مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس نیز نشان می‌دهد که بر اساس جمعیت و منابع، ظرفیت برد اکولوژیک تهران حد مشخصی دارد و الان جمعیت از این حد فراتر رفته و برد اکولوژیک در حال کوچکتر شدن است به‌گونه‌ای که به یک پنج تا یک دهم هکتار رسیده و نشاندهنده کاهش توان ظرفیت برد اکولوژیک است.
رییس اداره مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق اداره کل محیط زیست استان تهران با اشاره به موضوع فرونشست زمین و گرد و غبار اظهار کرد: در جلساتی که با وزارت نیرو داشتم موضوع پلمب برخی چاه‌های غیرمجاز آب مطرح شد چون برداشت از این آب‌ها به فرونشست زمین کمک می‌کند. از سوی دیگر برخی از حوضه‌های آبی استان در صورت خشک شدن می‌توانند به کانون گرد و غبار تبدیل شوند و خطراتی را برای تهرانی‌ها ایجاد کنند. به عنوان نمونه تالاب بندعلی خان یک تالاب فصلی است. هر چه که میزان فاضلاب، بارش باران و برف بیشتر باشد، سطح تالاب وسیع‌تر خواهد شد و می‌تواند پناهگاه حیات وحش و پرندگان مهاجر باشد همچنین نفود آب به زیر این تالاب بیشتر می‌شود و می‌تواند در کنترل سیلاب هم بهتر عمل کند.
وی اضافه کرد: هر چه در سطح حوضه آبریز ساخت و ساز بیشتر انجام شود، به‌طور قطع ورودی و دریافت آب کم می‌شود این درحالیست که با توجه به افزایش جمعیت تهران حوضه‌های آبریز دچار تغییر کاربری شده‌اند و بر اساس تصویرهای ماهواره‌ای این تغییرات رو به روز گسترده‌تر شده است و تنها در مکان‌هایی که ساخت و ساز به علت شرایط طبیعی دشوار بوده است، این تغییرات رخ نداده است.
لزوم کنترل ساخت و ساز در تهران
به گفته احمدی در حال حاضر تبخیر آب پشت سدهای تهران خیلی بالاست. این وضعیت موجب خارج شدن آب از دسترس می‌شود بنابراین لازم است تصمیماتی در زمینه مدیریت بحران برای کنترل ساخت و ساز و مدیریت آب و خاک اتخاذ شود.
طرح آمایش استان تهران اجرا شود
وی در ادامه گفت: موضوعات مربوط به خشکسالی را باید در سطح آمایشی ببینیم. طرح آمایش استان تهران باید با وجود گذشت سال‌ها باید اجرایی شود هرچند بخشی‌هایی از آن دیگر قابلیت اجرایی ندارد. طرح آمایش کمک می‌کرد تا بسیاری از مواردی که نیاز به بارگذاری در سطح تهران نباشد در نقاط دیگر کشور به فعالیت بپردازند.
احمدی با اشاره به ضرورت توجه به موضوع احیای رودخانه‌ها همانند تالاب‌ها اظهارکرد: دو سال گذشته طرح مطالعاتی درباره نیاز آبی زیستی رودخانه جاجرود داشتیم. این مطالعات انجام شده و در شورای آب وزارت نیرو در دست بررسی و اقدام است و قرار است حق‌آبه زیستی این رودخانه تامین شود تا حداقل شرایط طبیعی خود را در بدترین شرایط خشکسالی را حفظ کند.
رییس اداره مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق اداره کل محیط زیست استان تهران افزود: تهران جمعیت عظیمی دارد که معادل یک کشور و ۱۲ میلیون نفر است. امروز اولویت اول در استان تامین آب شرب است.
وی با بیان اینکه خشکسالی می‌تواند بر کشاورزی و صنعت تاثیر داشته باشد، گفت: لازم است به چرخه آب توجه کنیم و آبی که برای کشاورزی و صنعت استفاده و به فاضلاب تبدیل و بازچرخانی می شود.
احمدی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تغییر کاربری اراضی تهران اشاره و اظهارکرد: بیشتر اراضی اطراف تهران دچار تغییر کاربری و تبدیل به ویلا شده‌اند. در نتیجه خشکسالی این منطقه تشدید شده و زمینه ایجاد مخاطراتی چه در بخش حفاظت از حیات وحش و چه در بخش خیزش گرد و غبار شده است.
وی با اشاره به تاثیر خشکسالی بر مناطق حفاظت‌شده تهران گفت: هر چه قدر سطح آب در رودخانه‌هایی کم شود که تامین کننده زیستگاه‌های آبی ما هستند،مشکلات ناشی از خشکسالی بیشتر دیده خواهد شد. امروزه برای حفاظت از زیستگاه خشکی تلاش می‌کنیم علوفه مورد نیاز را تامین کنیم و تلمبه‌های بادی و آبی بزنیم و آب را با تانکر آب انتقال دهیم.
رییس اداره مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق اداره کل محیط زیست استان تهران ایجاد کانون‌های گرد و غبار را از تبعات خشک شدن زیستگاه‌های آبی استان ذکر کرد.
احمدی در پایان با اشاره به تلاش‌های انجام شده برای مدیریت خشکسالی تهران گفت: اخیرا در زمینه برنامه‌ریزی حوضه آبریز تهران و البرز جلسه‌هایی برگزار شد و برنامه‌هایی را در دست کار دارند تا تغییراتی در سطح آب‌ها شود علاوه بر آن با اداره کل منابع طبیعی استان تهران در زمینه مدیریت حوضه آبخیز همکاری می‌کنیم و اقداماتی در زمینه ایجاد سدهای سنگی بتونی، احیای پوشش گیاهی در مناطق کویری با کاشت «تاغ» انجام شده است. هرچند که شیوع ویروس کرونا و کاهش اعتبارات بر بسیاری از پروژه‌ها سایه انداخته است.
