توسعه غلط در شمال شرقی تهران و خطر زلزله‌ها/ زارع: «ایران در دوره پرلرزه‌ای قرار دارد»
زلزله ۳.۹ ریشتری در شمال شرق تهران خوشبختانه خفیف بود، اما بخشی از یک سیاست اشتباه را به تصویر کشید؛ توسعه نامناسب در اطراف تهران.
دو ساعت پیش یک زلزله‌ای ضعیف، شرق تهران را لرزاند که براساس برآوردها یک جمعیت ۵.۵میلیون نفری آن را احساس کردند. برطبق برآوردهای اولیه مرکز لرزه نگاری کشوری در موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، این زلزله بزرگی ۳.۹ریشتری داشته و مرز استانهای تهران و مازندران- حوالی بومهن در عمق ۸ کیلومتری زمین لرزیده است. بومهن، رودهن و پردیس با فاصله ۱۰کیلومتری نزدیک‌ترین شهرها به مرکز زلزله شرق تهران بودند.
در سال‌های اخیر هم بارها این منطقه شاهد زلزله‌های مختلفی بوده است؛ موضوعی که باعث شده نگرانی‌ها نسبت به یک زلزله ۳.۹ ریشتری بیشتر از حد انتظار باشد.
جمعیت بیشتر شده، نه زلزله‌ها!
برای مثال در ۱۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۹، دماوند با زلزله‌ای با بزرگای ۵ ریشتر به لرزه درآمد و بعد از آن هم این منطقه چندین بار با زلزله‌های کمتر از ۵ ریشتر لرزید.
اما به گفته کارشناسان، تعداد زلزله‌ها در این منطقه نسبت به قبل تغییر چندانی نکرده بلکه جمعیت تغییر کرده است.
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی، به خبرآنلاین می‌گوید: «اینجا منطقه‌ای است که در سال‌های اخیر با پروژه‌های توسعه‌ای جمعیتش زیاد شده است و با ساخت شهر پردیس دیگر یک منطقه شهری بزرگ با جمعیت زیادی در شمال شرقی تهران زندگی می‌کنند. این‌ها موجب شده جمعیت قابل ملاحظه‌ای نسبت به قبل هر زلزله کوچکی در این منطقه را احساس کنند. در نتیجه این که مردم حس کنند تعداد زلزله‌ها بیشتر شده اتفاقی کاملا طبیعی است. چون در این سال‌ها جمعیت به سرعت زیاد شده است.»
براساس آخرین سرشماری جمعیتی در سال ۱۳۹۵، در شهر پردیس ۲۷۰هزار نفر، در دماوند ۱۲۵هزار نفر و در شمیرانات هم ۵۰ هزار نفر زندگی می‌کنند؛ این یعنی با توسعه صورت گرفته در سال‌های گذشته نیم میلیون نفر در شمال شرقی تهران، کنار گسل زندگی می‌کنند.
همچنین به گفته استاد پژوهشگاه زلزله شناسی ۵ میلیون نفر هم در مناطق شرقی تهران زندگی می‌کنند و در خطر لرزه‌های احتمالی هستند.
زارع درباره توسعه پردیس می‌گوید: «توسعه در این منطقه کار کاملا اشتباه بود، حتی گروهی از خود مسئولان هم خودشان به اشتباه بودن این تصمیمات اشاره کرده‌اند؛ این کار بسیار بسیار غلط است. مسکن مهرهای زیادی در این شهر ساخته‌اند که در مقابل زلزله بسیار آسیب پذیرند. در زلزله اردیبهشت ۱۳۹۹ دماوند، در حالی که دماوند خسارتی ندیده بود به به برخی مسکن مهرها در شهر پردیس آسیب وارد شد. وقتی یک شهر جدید احداث می کنید همه این نوع گرفتاری سر آن خالی می‌شود، ما حتی می‌بینیم که این شهر آب ندارد و مجبور هستند با طرح‌های انتقال آب به آن آب برسانند.»
ایران در دوره پرزلزله‌ای قرار دارد
شهر پردیس در حالی توسعه یافته و جمعیت افزایش پیدا کرده است که در ۲۰۰ سال گذشته با زلزله‌های سهمگینی روبرو شده است.
سال ۱۲۰۹ و ۱۳۰۹ شمسی این منطقه در بخش تلاقی گسل مشا و شمال تهران، با زلزله‌هایی که بزرگای آن‌ها به ترتیب ۷ و ۵.۳ ریشتر برآورد شده لرزیده است.
زارع دراین باره می‌گوید: «زلزله ۱۸۳۰ میلادی مهمترین زلزله ای است که ۲۰۰ سال پیش در این منطقه رخ داده است، الان ۱۹۱ سال از آن زلزله می‌گذرد و این اتفاق مهمترین زلزله‌ای بوده که به تهران امروزی آسیب وارد کرده است. کانون آن زلزله خیلی نزدیک به منطقه کنونی است. البته برخی زلزله ۱۸۳۰ را به گسل مشا و برخی دیگر به ادامه گسل شمال تهران ارتباط می دهند.»
به گفته کارشناسان، حالا چند سالی است که ایران در دوره پرزلزله‌ای قرار گرفته و بیشتر از قبل در خطر چنین حوادثی است، به همین دلیل هم به گفته آن‌ها نیاز به انجام اقدامات فوری وجود دارد.
استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی می‌گوید: «در علم زمین‌شناسی یک بازه زمانی کم‌رخداد و پررخداد وجود دارد. از لحاظ آماری تقریبا از سال ۲۰۱۶ میلادی ما در ایران وارد دوره پررخدادتر و دوره پرزلزله‌تر شدیم، این البته به این معنا نیست که قبل از این پنجره زمانی هیچ زلزله‌ای رخ نداده است.»
او افزود: «امیدوارم دولت جدید متوجه بشود متمرکز کردن جمعیت به سمت تهران کار اشتباهی است و وزیر راه و شهرسازی جدید سیاستی را انتخاب کند تا بعد از چهار سال روند افزایشی و استقرار جمعیت در شهرک ها متوقف شود و از بعد چهار سال ببینیم دولت روندی برای غیرمتمرکز کردن جمعیت در تهران طی کرده است.»
