تاثیر بالای خشکی و کم آبی بر آفات و بیماری نخیلات خوزستان
علاوه بر کمبود آب در تامین آب تابستانه نخیلات خوزستان، شوری آب دیگر معضلی است که نخلداران با آن درگیر هستند که باعث کاهش تولید و شیوع بیماری و آفات می شود.
بررسی‌ها نشان میدهد که میانگین مقدار شاخص بهره وری آب در نخیلات کشور، اندک و معادل ۰/۲۵ کیلوگرم بر مترمکعب است. این وضعیت، در نتیجه بالا بودن تلفات آب در نخلستان‌ها می‌باشد. آب اولین و مهمترین عامل محدود کننده تولید خرما است، لذا استفاده از روش‌‌‌های مناسب در افزایش بهره وری آب در نخلستان‌ها اهمیت ویژه ای دارد.
علاوه بر کمبود آب در تامین آب تابستانه نخیلات خوزستان، شوری آب دیگر معضلی است که نخلداران با آن درگیر هستند، زیرا اثری مستقیم بر نخلستان‌های آنها دارد. میزان بارندگی و تنشهای خشکی و شوری در منطقه در موقعیت و اکوسیستم نخلستان تاثیر داشته و تعیین کننده طرز پراکندگی و میزان رشد و نمو آفات آن می‌باشد.
در شرایط خشکسالی و تنش خشکی شدت خسارت «کنه تارتن خرما» افزایش پیدا می‌کند. در میان آفات خرما شپشک‌های خرما دارای بیشترین حساسیت به تغییرات رطوبت نسبی محیط هستند بطوری که کاهش رطوبت محیط موجب توقف رشد می‌گردد که وسیله ای جهت مبارزه با خشکی است. سپردار معمولی خرما را همیشه میتوان در نخلستان‌هایی که رطوبت نسبی آن بالا بوده و سایه دار میباشند جستجو کرد بطوری که نخیلاتی که در شرایط طبیعی خاص از لحاظ بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی، وجود پوشش‌‌‌های متراکم گیاهی و حفاظت در مقابل بادهای گرم صحرایی و در مجاور انهار سطحی باشند موقعیت مساعدتری برای توسعه و ازدیاد این گروه از آفات خرما را دارا میباشند.
در مورد آفات چوبخوار، تنش خشکی باعث افزایش شدت خسارت آنها می‌گردد بطوری که سوسک شاخدار خرما در نخلستان‌هایی دارای تنش خشکی وجود دارد در روی تنه نیمه پوسیده درختانی که در حال از بین رفتن هستند تخم گذاری نموده و جمعیت خود را سریع افزایش میدهند. در مورد موریانه خرما نیز نتایج تحقیقات انجام شده نشان دادهاند که رطوبت در افزایش جمعیت آنها نقش چشمگیری دارد. به طوری که پروازهای آمیزش و تولید مثل آنها بیشتر در روزهای بارانی و ابری و شرجی که رطوبت نسبی هوا بالاست انجام می‌گیرد. از طرف دیگر خشکسالی با تضعیف گیاه زمینه را برای غلبه این آفات بر درخت فراهم ساخته خسارت آنها را افزایش میدهد. آبیاری مناسب اغلب باعث شستن مقداری از نمک خاک که مشکل اصلی مناطق خرما کاری است شده و از این جهت میتواند با فراهم آوردن بستر زیست مناسب جهت نهال‌های خرما باعث بوجود آمدن درختانی قوی‌تر و مقاوم‌تر به آفات خرما گردد.
*با بیماری نخیلات خوزستان چگونه باید مقابله کرد؟
آبیاری مناسب با آب با کیفیت همچنین میتواند به طور مستقیم از طریق شستشوی بسیاری از آفات خرما در روی درخت از جمله کنه تارتن خرما، زنجره خرما و شپشک‌های خرما و کاهش تراکم جمعیت آنها موثر باشد. از طرفی افزایش میزان بارندگی باعث افزایش رطوبت نسبی در نخلستان گردیده و در صورتی که تراکم کاشت و یا میزان علفهای هرز بالا باشد میتواند با فراهم آوردن شرایط رشدی مناسب برای آفات رطوبت دوست خرما نقش مهمی در افزایش تراکم جمعیت آنها داشته باشد. باران‌های زودرس خسارت چشمگیری به خرمهای دیررس وارد کرده و ممکن است باعث شکافتن و ترک دار شدن آنها گردند. عدم بارندگی و تابستان‌های خشک در افزایش تراکم جمعیت سوسک‌‌‌های میوه خوار موثر می‌باشد. در شرایط خشکسالی و تنشهای خشکی بروز بیماری‌های ریشه و ساقه شایع تر از بیماری‌های برگی می‌باشد. در مورد بیماری‌های خرما که از اقلیم‌‌‌های گرم منشاء یافته‌اند، خشکی هوا یک عامل محدودکننده می‌باشد. در رابطه با علفهای هرز نیز رطوبت کم و دمای بالا در شرایط خشکسالی جذب علف‌کش را کاهش میدهد و از اثرات کنترل شیمیایی علفهای هرز می‌کاهد. در شرایط خشکسالی غلظت علف‌کش‌ها در خاک افزایش می‌یابد در نتیجه اثرات گیاه‌سوزی علف‌کش افزایش یافته و از خواص انتخابی آن کاسته می‌شود.
یادداشتی از دکتر مسعود لطیفیان عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور
