بحران خشکسالی در کردستان/ چالش جدی آب‌های آلوده به آرسنیک
اگرچه خشکسالی امسال تهدیدی برای کم‌آبی و بی‌آبی در برخی مناطق کردستان است اما آب آلوده به آرسنیک نیز مضاف بر این قضیه شده و اکثر روستاهای قروه و بیجار را با مشکل جدی مواجه کرده است.
خبرگزاری فارس استان کردستان/شیرین مرادی؛ خشکسالی و بحران آب سخت گلوی برخی از روستاهای کردستان را می‌فشارد، چشمان مردمان روستاهای قروه بر آسمان دوخته شده است، اما از باران خبری نیست!
از زمان آغاز نخستین نشانه‌های معادن طلا و سایر معادن در قروه، روستاهای این منطقه از آب شرب سالم و بهداشتی محروم شدند.
آب روستای قزلجه‌کند و خیلی روستاهای دیگر و شهر مالوجه قروه آلوده به آرسنیک است، معدن طلا زندگی مردمان این دیار را سیاه کرده است، سال‌ها وعده و وعید برای رفع مشکل آب آشامیدنی، اما هرگز رنگ عمل به خود نگرفته است.
بنا به گفته یکی از اهالی روستا سال ۸۳ آب شرب روستای قزلجه‌کند مورد آزمایش قرار گرفت و بعد از پیگیر مشخص شد که آب ناسالم است.
براساس اعلام آزمایشگاه غلظت آرسنیک آب روستا قزلجه‌کند بالای ۶۷ پی‌پی‌ام است، مردم واقعیت را می‌دانند، اما نبود و کمبود آب موجب شده گاهی به اجبار از آبی که می‌دانند سم خالص است استفاده کنند و همین موضوع موجب شده بیش از ۱۵ نفر از اهالی این روستای ۲۳۰ خانواری با بیماری سرطان دست و پنجه نرم کنند.
دو رشته قنات روستا هم ۲۲ سال است که لایروبی نشده و همین مسئله موجب شده مسیر نابود شدن را با سرعت طی کند، تاسیسات جدید آب هم برای روستا در سال ۹۲ اجرا شده، مخزن آماده و لوله‌کشی هم در همان سال ۹۲ اجرا شده، اما با وجود پیگیری‌های مداوم تاکنون آب به مخزن هدایت نشده است.
خشکسالی بی‌آبی را تشدید کرده است
وضعیت امسال بدتر از سال‌های قبل است، کاهش نزولات آسمانی قنات را هم تشنه لب کرده است اگرچه آب خود روستا به خاطر بالابودن میزان آرسنیک قابل آشامیدن نیست، ولی همینکه می‌توانستند از آن برای استحمام و سایر مسائل بهداشتی استفاده کنند راضی بودند، اما چه کنند که کم سخاوتی آسمان و کاهش چشمگیر نزولات آسمانی همین کورسوی امید را هم از آنان گرفته است.
هفته‌ای دو بار تانکرهای تعبیه‌شده در روستا پر می‌شود آب را از قروه برایشان می‌آورند.
راننده تانکر می‌گوید اطلاع دقیقی از آب شرب این منطقه ندارم، برای آبرسانی به روستاهای این اطراف هفته‌ای دو تا سه بار می‌آیم،کلرسنجی صورت می‌گیرد و تانکرها برای مصرف شرب مردم پر می‌شود.
آبرسانی مرتب صورت می‌گیرد وظیفه ما آوردن آب است اینکه مردم به برخی مشکلات ابراز نارضایتی می‌کنند حق دارند اما در این زمینه کاری از دست بنده بر نمی‌آید.
آبرسانی مرتب صورت می‌گیرد وظیفه ما آوردن آب است اینکه مردم به برخی مشکلات ابراز نارضایتی می‌کنند حق دارند اما در این زمینه کاری از دست بنده بر نمی‌آید
باجی فاطمه باکه به دست به سمت تانکر می‌آید ترکی حرف می‌زند،اگرچه کلماتش برایم نامفهوم است اما از حالت تکان دادن دست و تندتند حرف زدنش مشخص است که از وضعیت موجود سخت نگران و گله‌مند است.
فهم واژه‌هایی که می‌گوید برایم ممکن نیست، دیگر ساکن روستا پل ارتباطی بین ما و باجی می‌شود و می‌گوید: مردم سخت از وضعیت موجود نگران هستند در شرایط کرونایی مردم آب ندارند.
میزان آبرسانی در هفته جوابگوی نیاز جمعیت روستا نیست و از سوی دیگر استفاده از تانکرهای که بدون قفل رها می‌شود نگرانی افتادن چیزی در منبع آب شرب مردم را برای مردمان این روستا ایجاد کرده است.
فاطمه خانم رشته کلام را از آقا محمد می‌گیرد و با همان گویش ترکی در حالی که به شدت از وضعیت تانکر بی‌قفل روستا انتقاد دارد می‌گوید: پس مسئولان کی می‌خواهند به فکر این مردم باشند.
مردم به خاطر نبود آب در رنج هستند، روز به روز وضعیت بدتر می‌شود، آیا خودشان حاضر هستند از آب این تانکر که درب آن را با نایلون می‌بندند و سه تا چهار روز یک بار پر می‌شود استفاده کنند؟
سناریوی تلخ بی‌آبی
آزمایش‌های زیادی روی آب روستا انجام شده، قابل شرب نیست همه اهالی روستا برای آشامیدن و درست کردن غذا از آب این تانکرها استفاده می‌کنند البته ماندگاری آب در تانکرها موجب تغییر طعم آن می‌شود.
زندگی در روستاهای قروه با وجود ثروت عظیمی که از معادن طلا، پوکه و غیره در آنها وجود دارد بسیار سخت است، سهم ما از این ثروت درد و محنت بی‌آبی است.
کسی پاسخگو نیست، در روستاهایی که آب شرب کم باشد مردم می‌توانند به چشمه‌ها رجعت کنند، اما آب این منطقه آغشته به آرسنیک است و سلامت اهالی را با خطر مواجه کرده است، سرطان به جان خیلی‌ها افتاده و حتی تعدادی هم معلول داریم!
نمی‌توانم بگویم همه اینها واقعا به خاطر استفاده از آب ناسالم است یا نه، ولی آنچه مشخص است، شرایط اگر با این سبک جلو برود آسیب روز به روز بیشتر می‌شود.
این تانکر را چند روز پیش آوردند، درب تانکر خوب بسته نمی‌شود، قفل هم ندارد، اگر چیزی درون آن بیفتد چه کسی پاسخگو است آیا فشار مالی زیادی روی دستگاه متولی خواهد آمد که از امکانات بهتر برای آب شرب مردم یک روستا استفاده کند.
برای رفع مشکل آب مردم باید تدبیر اساسی صورت می‌گرفت هزینه برای ایجاد تاسیسات جدید در سال ۹۲ اجرا و مخزن آماده و لوله‌کشی هم در همان سال انجام گرفته، اما تاکنون آب به مخزن هدایت نشده است مردم باید چند سال دیگر صبر کنند؟
طعم تلخ زندگی
عبدالله عبدی از تلخی روزگار مردم آبادی برایمان می‌گوید: بی‌آبی و رنجی که مردمان قزلجه‌کند می‌کشند ریشه‌دار است چرا کسی پاسخگو نیست.
می‌گوید: مردم روستاهای قروه همواره پشتیبان نظام بوده‌اند ۸ تا ۹ شهید در راه دفاع از ارزش‌های انقلاب داده‌ایم با وجود تمام مشکلات همیشه پای نظام ایستاده‌ایم، چرا نباید صدایمان را مسئولان بشنوند.
خیلی‌ها رنگ این روستاها را فقط در زمان تبلیغات انتخاباتی می‌بینند وعده وعیدها می‌دهند گوش مردم اینجا پر از قول‌هایی که مسئولان داده‌اند و هرگز جامه عمل به خود نگرفته است.
درد ما بی‌آبی است، ثروتمان را بیرون می‌برند و تنها سهم ما از این ثروت چیزی جز گرد و غبار و آب آرسنیک‌دار نیست.
زندگی به کام مردمان این آبادی تلخ است روی معادن خوابیده‌ایم ولی تنها سهم ما از این ثروت خدادادی آرسنیک و گرد و خاک است.
از یک سو باید آب آرسنیک‌دار و گرد و غبار معادن را به جان بخریم و از سوی دیگر با مریضی و بدبختی دست و پنجه نرم کنیم این انتظار زیادی از آقایان نیست که بیایند از نزدیک این وضعیت را ببیندند و چاره‌اندیشی کنند اگر توان اداره کردن مردم را ندارند مدیریت را برای دیگران بگذارند و بروند!
آب ۳۷ روستای کردستان آرسنیک دارد
ابراهیم قادری معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان چندی پیش در مورد وضعیت سلامت آب شرب در روستاهای استان عنوان کرده بود: تعداد ۵۸ روستا از نظر وجود بیش از حد مجاز آرسنیک شناسایی شدند که مشکل ۲۱ روستا مرتفع شده اما هنوز در ۳۷ روستا مشکلات آنها در این زمینه همچنان باقی است.
بیشتر این روستاها در شهرستان‌های بیجار و قروه هستند که برای حل مشکلات آن، اقداماتی از جمله مجتمع‌های جایگزین آبرسانی و نصب دستگاه حذف آرسنیک انجام گرفته است.
روستاهای شهرستان‌های بیجار و قروه بیشترین آمار آب دارای آرسنیک را به خود اختصاص داده‌اند.
برنامه‌ای با عنوان ایمنی آب از اواخر سال ۹۴ در استان شروع شده که شهرهای سنندج و بانه و روستای مارنج کامیاران و مجتمع آبرسانی سرخه دزج سنندج با ۶ روستا زیرپوشش این برنامه قرار گرفته‌اند و روند بهبود فرآیند تامین آب آشامیدنی سالم و بهداشتی در آنها در دست اجراست.
درصد بهره‌مندی روستاییان استان از آب آشامیدنی سالم و بهداشتی را ۸۹.۱ درصد است و در حال حاضر ۹۹.۷ درصد ساکنان مناطق شهری هم از این نعمت برخوردار هستند.
برنامه پایش فلزات سنگین در آب آشامیدنی با هدف سنجش و ارزیابی وجود فلزات سنگین سرب، آرسنیک و کادمیوم از سال ۹۴ درسطح استان شروع و آب آشامیدنی همه شهرها وروستاهای سطح استان دراین زمینه بررسی شده است.
بحران آب!
کامران خرم مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کردستان هم در مورد مشکل کم آبی در استان می‌گوید: با توجه به خشکسالی و کاهش بارش‌ها، اولویت ما صرفا تامین آب شرب پایدار و سالم خصوصا در فصل گرما است که امیدواریم با مدیریت صحیح شاهد جیره بندی یا قطعی آب نباشیم.
حجم رواناب‌های استان در سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه ۵۴ درصد کاهش پیدا کرده است و بارش‌ها در سال آبی امسال به نسبت سال گذشته ۳۷ درصد و نسبت به دراز مدت ۳۲ درصد کاهش داشته است.
حجم رواناب‌های استان در سال آبی گذشته ۴ هزار میلیون مترمکعب بود، که با توجه به کاهش نزولات جوی، امسال این رقم به یک‌هزار و ۲۰۰ میلیون مترمکعب رسیده است در مجموع حجم رواناب‌های استان در سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۴ درصد کاهش یافته که این به منزله افت مخازن آب سدهای استان است.
بی‌آبی ۳۰۰ روستا را تهدید می‌کند
علیرضا تخت‌شاهی مدیرعامل شرکت آبفا کردستان هم می‌گوید: ۴۶۷ هزار مشترک آب و فاضلاب در استان وجود دارد و در حال حاضر از یک‌هزار و ۶۷۷ روستای استان، یک هزار و ۱۶ روستا از خدمات این شرکت بهره‌مند و به ۱۰۴ روستا هم به صورت سیار آبرسانی می‌شود.
متأسفانه به دلیل شرایط سخت آبی در سال‌جاری پیش‌بینی می‌شود حدود ۳۰۰ روستای استان نیازمند آبرسانی سیار شوند.
با وجود ۶۰ فیدر حساس در ایستگاه‌های پمپاژ اصلی و ۴۹۶ نقطه روستایی که ۸۴ نقطه در مجتمع‌های آبرسانی هستند نیازمند تأمین برق است، انتظار داریم تأمین برق این مراکز و نقاط در اولویت شرکت توزیع نیروی برق قرار داشته باشند تا دچار مشکل می‌شوند.
رفع مشکل کم آبی روستاهای قروه تا ۲ سال آینده
بهمن مرادنیا استاندار کردستان با نگرانی از کاهش بارش‌ها، می‌گوید: تأمین آب شرب با کیفیت به دلیل کاهش بارندگی و مشکلاتی که از سال‌ها پیش وجود داشته یکی از موضوعات اولویت‌دار است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد و در این راستا برنامه‌ریزی‌های لازم صورت بگیرد.
وی با بیان اینکه در شهرستان‌های استان کردستان با پیگیری‌های صورت گرفته تلاش شده تا تأمین آب شرب با مشکل مواجه نشود، افزود: آبیاری فضای سبز نباید با آب شرب انجام شود، شهردای‌ها مکلف هستند از پساب‌ها و قنات‌ها استفاده کنند.
وی خاطرنشان کرد:با توجه به کاهش بارندگی‌ها به احتمال زیاد تابستان سختی را در پیش داشته باشیم، روستاهایی که با مشکل آب مواجه هستند و در حال حاضر به صورت سیار آبرسانی می‌شوند به ۳۰۰ روستا افزایش می‌یابد برای مدیریت این موضوع باید برنامه داشته باشیم.
مدیران و دستگاه‌های متولی تمام تلاش خود را بکار گیری کنند تا پروژه‌های آبرسانی وزارت نیرو، به بهره‌برداری برسد و مشکل تامین آب شرب مردم رفع شود، همچنانکه امیدواریم تا پایان امسال آب را از سد آزاد به تصفیه‌خانه سنندج برسانیم.
و اما….
از ابتدای شکل‌گیری تمدن انسانی تاکنون، خشکسالی همواره به‌عنوان یکی از بلایای طبیعی، تأثیر شدید و فاجعه‌آمیزی بر فعالیت‌های انسانی داشته است.
خشکسالی پدیده‌ای است که هرچند سال یک‌بار، در نتیجه کاهش میزان بارندگی نسبت به نرمال طولانی مدت در هر اقلیمی وقوع می‌پیوندد.
خشکسالی از ویژگی‌های مکرر آب و هوا است که به اشتباه آن را یک رویداد تصادفی نادر در نظر می‌گیرند در حالی‌که واژه خشکسالی را می‌توان کاهش غیرطبیعی بارش در یک دوره طولانی مدت که باعث ایجاد بحران آب در مصارف مختلف از جمله بهداشت، کشاورزی، صنعت و … می‌شود، تعریف کرد.
بنا به گفته جانباز، مدیرعامل شرکت‌آب و فاضلاب کشور، بیش از ۲۱۰ شهر کشور تحت تنش آبی قرار دارند که از این تعداد وضعیت یکصد شهر قرمز است.
با رایزنی‌های که با سازمان برنامه بودجه کشور با موافقت این سازمان از بودجه مناطق محروم بخشی به طرح های آبرسانی روستایی اختصاص یابد.
درسال‌های اخیر و با عنایات مقام معظم رهبری اتفاق های خوبی در بخش آبرسانی روستایی رقم خورد به گونه‌ای که موفق شدیم ۹ میلیون نفر از جمعیت روستایی کشور به آب شرب سالم و پایدار دسترسی داشته باشند، این امر با وجود اختصاص نیافتن مبالغی از صندوق توسعه ملی ممکن شده و از محل بودجه عمومی تامین شده است.
همچنین احتمال دارد در برخی شهرها و روستاها که وضعیت بدتری دارند با فطع آب روبرو شویم که تلاش می‌شود از طرق دیگر آب مورد نیاز تامین شود.
تابستان امسال بیش از هفت هزار روستا در لیست آبرسانی تانکری قرار گرفته‌اند، همانطور که پیش بینی می‌شد امسال سال بسیار سختی به لحاظ بارشی داریم که جزو کم بارش ترین سال های ۵۰ ساله اخیر است.
کم آبی شدید و کم سابقه، فاجعه‌ای است که ایران ۱۴۰۰ را تهدید می‌کند و اگر فکری برای آن نشود می‌توان گفت در کنار کرونا، فاجعه‌ای زیست محیطی در انتظار کشور خواهد بود.
خطر خشکسالی جدی است، ناسا در گزارشی مهر تاییدی بر بحران خشکسالی در ایران به ویژه حاشیه خلیج فارس مطرح کرد که این موضوع زنگ خطر جدی را برای مسئولان کشوری به صدا درآورده است.
قروه به عنوان شرقی‌ترین شهرستان استان کردستان یکی از مناطقی است که در گزارش تحقیقات علمی ناسا مبنی بر گرفتار شدن در بحران خشکسالی براثر تغییرات اقلیمی به آن اشاره شده است.
این گزارش که تقریباً نزدیک به ۱۰ سال پیش منتشر شد در آن به کاهش بارندگی و افزایش دما در مناطق شرقی ایران اشاره و هشدار خشکسالی داده شده بود.
زنگ خطر به صدا درآمده است گذر از این شرایط بحرانی واقعا نیاز به برنامه‌ریزی دارد، مسئولان امر دارد، صرفه‌جویی در مصرف آب موضوع مهمی است که سال‌های سال است هشدار داده می‌شود اما میزان سرانه مصرف بیانگر این واقعیت است که فرهنگ صرفه‌جویی هنوز در جامعه ما جا نیفتاده است، اما مهم‌ترین موضوع در شرایط فعلی ایجاد بستری برای جلوگیری از فشار بر مردم است.
اینکه چه زمانی پروژه‌های در دست اجرا در حوزه آب به پایان برسد در هاله‌ای از ابهام است چرا که تجربه نشان داده وعده‌های مسئولان در مورد بهره‌برداری از پروژه‌ها همواره با تاخیر حتی چندین ساله تحقق پیدا کرده است، مردم تشنه‌اند نمی‌شود به امید ۲ سال دیگر پشت سد بی‌تدبیری مسئولان بمانند.
