بحران آب در بلوچستان
تسنیم در گفت‌وگو با یک کارشناس و محقق حوزه آب به بررسی راه‌های کمک به حل بحران کمبود آب در سیستان و بلوچستان پرداخته است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار، اسم “چاه ژرف” را که وزارت نیرو تمایل چندانی به آن نشان نمی‌دهد زیاد شنیده‌اید اما اینکه واقعاً راه حل بحران آب استان سیستان و بلوچستان در زدن چاه آب ژرف است و یا هر روش دیگری، مسئله‌ای است که کارشناسان حوزه آب وزارت نیرو تاکنون پاسخ شفافی به آن نداده‌اند و رویکرد اصلی آنها نسبت به این مسئله هنوز مشخص نیست.
قنات کوه حل مسئله بی‌آبی در جنوب سیستان و بلوچستان است
سالیان متمادی یکی از روش‌های تأمین آب در کشاورزی قنوات بوده‌اند و به گواه کارشناسان این روش می‌تواند حتی آب شرب مردم را با کمترین هزینه تأمین کند. با این تفسیر با کارشناس رسمی و محقق تأمین آب کشور، حسن اشرف گنجوئی گفت‌وگو کردیم تا از نظرات تخصصی بهره بگیریم.
این پژوهشگر حوزه تأمین آب کشور که در واقع به طور تخصصی ادامه دهنده راه پدران‌مان است و سال‌ها در زمینه قنوات و آب‌رسانی با استفاده از قنات تحقیق کرده، به خبرنگار تسنیم می‌گوید: یزد یکی از استان‌هایی است که بهترین عملکرد را در زمینه تأمین آب با احیای قنوات دارد.
وی می‌افزاید: البته قنوات در سراسر ایران توسط آبا و اجداد ما به وجود آمده‌اند و در زلزله بم که یک سری دانشجو به عنوان کمک‌رسانی از کشورهای خارج و بیشتر ژاپن به بم آمده بودند، روی همین مسئله کار کردند و به نتایج خیلی خوبی هم رسیدند. در حال حاضر آنها در این زمینه از لحاظ نرم‌افزاری از ما جلو افتاده‌اند و می‌توانند نرم‌افزارهای کاربردی هم به ما بفروشند.
اشرف گنجوئی درباره مزیت‌های قنات نسبت به چاه اینطور توضیح می‌دهد: متأسفانه آب چاه بستگی به میزان آب سفره زیرزمینی دارد و خشک می‌شود و در نهایت ما هرچه بیشتر حفاری کنیم به آب‌های با املاح بیشتر و یا تلخ و شور می‌رسیم که فایده‌ای نیز برای شرب نخواهد داشت اما قنوات به هیچ عنوان خشک نمی‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: تنها آن دسته از قنواتی که بخش “تران” آنها در دشت و مرتبط با آب سفره‌های زیرزمینی است، پس از حفاری‌های بی‌رویه توسط حفاران چاه و پائین افتادن سطح آب سفره خشک می‌شوند، البته با تحقیقات انجام شده متناسب با امکانات امروز، راهکار مدرن برای راه‌اندازی آنها نیز وجود دارد.
این کارشناس و محقق حوزه آب تصریح می‌کند: راهکار تأمین آب در سیستان و بلوچستان را باید در مهار آب‌های سطحی با احداث سدهای خاکی کوتاه، اجرایی کردن سیستم‌های پخش سیلاب، آبخیزداری پایدار و احیا و مرمت قنوات منطبق بر امکانات فن و تکنولوژی روز جستجو کرد در حالی که مسئله حائز اهمیت و کلیدی برای تداوم حیات مردم در این استان تأمین آب شرب است.
آب‌های ژرف بیراهه است!
این کارشناس حوزه تأمین آب می‌گوید: در رابطه با تأمین آب شرب سیستان و بلوچستان، سال‌های سال است که با سردرگمی‌های ایجاد شده مانند آب‌های ژرف، راهکار اصلی و پایدار و ماندگار تأمین آب شرب با الهام گرفتن از تجارب ارزنده نیاکان‌مان یعنی حفر “قنات کوه” در مناطق کوهستانی گسترده مطرح و اجرایی نشده است.
این محقق در حوزه آب در انتها می‌افزاید: پیشنهاد من به دوستان این است از ظرفیت افرادی امثال بنده که سال‌ها در این حوزه کار کرده‌ایم و این موضوع را به صورت تخصصی می‌شناسیم بهره ببرند؛ اما متاسفانه حفر چاه به گزینه روز میز همه تبدیل شده است.
در حال حاضر چاه‌هایی که بعضی مجاز و البته اکثراً غیرمجاز در استان سیستان و بلوچستان هستند که به علت بهره‌برداری بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی منطقه، خشک شده‌اند در حالی که به گفته اشرف گنجوئی باید کارشناسان حوزه آب سراغ مکان‌هایی بروند که آبا و اجداد ما در آنها قنات حفر کرده‌اند تا با کار کردن در این زمینه بتوانیم به صورت بهینه از منابع آب استفاده کنیم.
“قنات کوه” علاج بی‌آبی استان نیست
در این زمینه خبرنگار تسنیم با روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان ارتباط گرفت تا نظر کارشناسی این مجموعه را در رابطه با “کوه قنات” جویا شود، که این مجموعه در این رابطه اظهار داشت: مسلماً قنات کوه به دلیل نبود کوه در سیستان واقع در شمال استان پاسخگو نیست و حتی در جنوب استان قنات کوه با وجود شرایط کوهستانی، پاسخگو نخواهد بود، چرا که در بلوچستان نیز با توجه به کوهستانی بودن و ضخامت کم آبرفت، امکان احداث قنات وجود ندارد.
“جالق” شهر قنات‌های بلوچستان
“جالق” از توابع شهرستان سراوان به عنوان باغ شهری در بلوچستان شناخته می‌شود که بیشترین قنوات را در استان دارد و به “ماسوله” بلوچستان نیز مشهور است چرا که یکی از سرسبزترین شهرهای بلوچستان محسوب می‌شود؛ همچنین از “بم پشت” تا خود شهر سراوان تعداد زیادی قنات خواهید دید که تعدادی از آنها به دلیل عدم تعمیر اکنون متروکه شده‌اند.
با همه این وجود، تعداد چاه‌های غیرمجاز در استان که هیچ فردی به آنها کاری ندارد زیاد هستند. یکی از شهروندان سراوانی به نام رسول درازهی در این زمینه بهخبرنگار تسنیم می‌گوید: ما با قنات می‌توانیم شهر آبادی داشته باشیم اما این روزها آنقدر تعداد چاه‌های غیرمجاز بالا رفته که معلوم نیست چرا هیچکس بر این چاه‌ها و حفر آنها نظارت نمی‌کند.
این شهروند سراوانی ادامه می‌دهد: قنات ایده خوبی برای توسعه استان است چرا که هیچ جا بدون آب آباد نمی‌شود. تلاش‌های دوستان با حفر چاه، تلاشی بیهوده است که می‌خواهند استان را با نه تنها بحران بلکه با بی‌آبی کامل روبرو کنند.
